نشانه‌های پیش‌دیابت | آیا من دیابت دارم؟
میدونیم که آمار مبتلایان به دیابت بسیار بالاهست و درصدی از افراد پیش دیابت و نه همه اون‌ها بعدا ممکنه دچار دیابت بشن و چون این امکان وجود داره که با اقداماتی که انجام میدیم درصدی از احتمال ابتلابه دیابت رو کم کنیم به نظر من اهمیت این بحث خیلی بالا هست.
خب حالا اول به چه کسی میگیم شما دیابت دارید و به چه کسی میگیم پیش دیابت داری و به چه کسی میگیم شما اصلا مشکل نداری؟
کسی که بعد از ۸ ساعت ناشتا بودن قند خون ناشتا کمتر از ۱۰۰ باشه میگیم شما از نظر تنظیم قند نرمال هستید. کسی که بالاتر از ۱۲۶ هست میگیم مشکوک به دیابت هستی و باید مجددا تکرار کنی. اگه توی تست تکرار هم بالاتر از ۱۲۶ بود دیگه باید تشخیص دیابت رو براش گذاشت.
در واقع برای کسی تشخیص دیابت می‌گذاریم که دوتا تست غیر طبیعی در دو آزمایشگاه متفاوت داشته باشیم. آزمایش دیگه که ممکنه پزشک معالج از اون استفاده کنه تست تحمل گلوگز خوراکی است.
در این آزمایش سطح گلوکز خون فرد طی دو مرتبه یک بار پس از ناشتایی و یک بار دو ساعت پس از خوردن ۷۵ گرم گلوکز اندازه‌گیری میشه. معیار سوم آزمایشگاهی یک اندکس آزمایشگاهی که به اسم هموگلوبین ای وان سی که یکی اندازه‌گیری آزمایشگاهی که به صورت درصدی بیان میشه.
توی عموم مردم به قند سه ماهه معروفه، نرمال اون زیر ۵۷ است و افرادی که هموگلوبین ای وان سی اون‌ها بالاتر یا مساوی شش و نیم باشه باز هم تشخیص دیابت در موردشون مطرح میشه. این معیار آزمایشگاهی نیاز به ناشتا بودن نداره یعنی اگه فردی صبح، ظهر، شب هموگلوبین ای وان سی رو چک کنه و غیر طبیعی باشه تشخیص دیابت داده بشه.
این تست‌ها هم اگه در تست اول غیر طبیعی بودن باید در آزمایشگاه دیگه‌ای تکرار بشه. یه معیار دیگه یا معیار چهارم در واقع یه قند رندوم و اتفاقیه، یعنی بدون توجه به اینکه فرد کی غذا خورده و چه غذایی خورده اگه ما یک قند از بیمار بگیریم و قندش بالای ۲۰۰ باشه و در عین حال در شرح حال بیمار علائم قند بالا وجود داشته باشه مثل اینکه بگه من آب زیاد می‌خورم، زیاد غذا می خورم و اینکه بگه من ادرارم زیاد شده اگه اون فرد شرح حال این علائم رو داشته باشه و ما هم همینطور یه قند از او چک کنیم باز هم به صورت رندوم یعنی بدون توجه به اینکه ناشتا هست یا نیست و بالای ۲۰۰ باشه این فرد هم دیابتی محسوب میشه.
چه کسی پیش دیابت داره ؟
کسی که قند ناشتاش بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ یعنی هنوز ۱۲۶ نشده که معیار دیابت رو پر کرده باشه ولی کمتر از ۱۰۰ هم نیست که بگیم نرماله.
و یک معیار آزمایشگاهی دیگه پیش دیابت اینه که کسی که در آزمایشگاه ۷۵ گرم بهش قند دادن ولی قندش بالاتر از ۲۰۰ نشده که بگیم دیابت داره ولی کمتر از ۱۴۰ هم نشد. پیش دیابت که به عنوان عارضه عدم تحمل گلوکز هم نام برده میشه معمولا هیچ علامت خاصی نداره.
این حالت اغلب قبل از ابتلای جدی به دیابت نوع دوم بروز می‌کنه. همیشه پزشک‌ها برای تشخیص به موقع پیش دیابت اهمیت زیادی قائل میشن چون معالجه و بهبود شرایط نامساعد در پیش دیابت ممکنه از بروز مشکلات جدی در سلامت افراد پیشگیری کنه. برای مثال تشخیص به موقع و درمان پیش دیابت می‌تونه از بروز دیابت نوع دوم و عوارض مرتبط با اون مثل بیماری قلب و عروق، مشکلات بینایی و بیماری‌های کلیوی پیشگیری کنه. عوارض مرتبط با دیابت اغلب قبل از تشخیص بالینی دیابت ایجاد میشن بر این اساس تشخیص پیش دیابت در مراحل اولیه و همینطور مراحل قبل از بروز دیابت دارای اهمیت خاصی هست.
آیا درباره جدیدترین روش درمان دیابت چیزی شنیده‌اید؟
چه کسانی در معرض به ابتلا دیابت نوع دو قرار دارند؟
افرادی با سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نوع دو، زنانی که به دیابت دوران حاملگی مبتلا بودند یا صاحب فرزندی بیش از چهار کیلوگرم شدند. و همینطور زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک و افرادی که دچار چاقی یا اضافه وزن هستند و یا اندازه دور شکم اون‌ها بالا هست و همینطور افرادی که کلسترول بالا، تری گلیسرید بالا، اچ دی اف یا کلسترول خون پایین، و ال دی ال یا کلسترول بد بالا دارند و همینطور افرادی که فعالیت بدنی زیادی ندارند و افرادی که سن بالا دارند.
با افزایش سن بدن توانایی کمتری در جذب گلوکز پیدا می‌کنه و در نتیجه احتمال ابتلا به دیابت نوع دو بیشتر میشه. گرچه دیابت پنهان معمولا علایمی نداره ولی ممکنه علایمی مثل تشنگی غیرعادی، تورر ادرار، تاری دید و خستگی زیاد در این افراد دیده بشه.
چه افرادی باید برای تشخیص دیابت پنهان آزمایش بدن؟
افرادی که بالای ۴۵ سال سن دارند، افرادی که در اون‌ها خطر ابتلا به دیابت نوع دو وجود داره، افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی هستند یعنی کسانی که بی ام آی یا نمایه توده بدنی بالای ۲۵ دارند و افرادی که در گذشته تست تحمل گلوکز غیر طبیعی یا قند ناشتای مختلط داشتند و همینطور زنانی که به دیابت دوران حاملگی مبتلا بودند یا صاحب فرزندی بیش از چهار کیلوگرم شدند و افرادی که مشکلاتی از قبیل کلسترول و تری گلیسیرید بالا دارند، افزایش وزن در ناحیه شکم دارند، فشار خون بالا دارند و افرادی که به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند.
چرا تشخیص و درمان دیابت پنهان اهمیت داره؟
در صورتی که علایم دیابت قبل از ابتلا فرد به بیماری تشخیص داده بشه میشه از ابتلا به دیابت نوع دو جلوگیری کرد و خطر به وجود اومدن عوارض دیابت از جمله مشکلات عروقی رو در فرد کم کرد.
تحقیقاتی که اخیرا بر روی یه عده از افراد مبتلا به دیابت پنهان انجام دادند حاکی از اینه که تغییراتی در شیوه‌ی زندگی مثل ورزش کردن، رعایت رژیم غذایی صحیح، کاهش وزن و همینطور درمان به وسیله داروهای پایین آورنده قند خون می‌تونه خطر ابتلا به دیابت نوع دو در این افراد به میزان ۶۰ درصد کم کنه.
علاوه بر این تغییر در شیوه زندگی از طریق افزایش فعالیت بدنی و کاهش دادن وزن نقش موثرتری نسبت به استفاده از دارو در کاهش خطر ابتلا فرد به دیابت نوع دو داره.
در بیشتر موارد در صورت تشخیص زود هنگام دیابت پنهان میشه قند خون بالای فرد رو به حالت طبیعی برگردوند. در درمان پیش دیابت اصلاح الگوی زندگی و افزایش فعالیت بدنی و همراه کاهش وزن اضافه می‌تونه در پیشگیری از بروز دیابت نوع دو موثر باشه.
از نظر تغذیه فرد مبتلا به پیش دیابت باید از یک رژیم سالم پیروی کنه و وزن خودش رو کم کنه. حتی اگه فرد از افزایش وزن بی‌رویه رنج می‌بره نباید نگران باشه چون کاهش پنج تا ده درصد از وزن اضافی حتی قبل از رسیدن به وزن مطلوب و ایده‌ال می‌تونه تاثیر خوبی در تنظیم قند خون داشته باشه.
از نظر فعالیت بدنی فرد باید سعی کنه ۵ روز در هفته و هر بار ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی انجام بده، می‌تونید این ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی رو به دوره‌های زمانی کوتاه‌تر تقسیم کنید.
همچنین بخوانید:
- 16 علامت که نشون میده شما دیابت دارید
- بایدها و نبایدهای غذایی دیابت که باید بدانید
- گیاهان دارویی برای کاهش قند خون همراه رژیم غذایی
- نشانه‌های پنهان ابتلا به دیابت که نمیدانستید
برای مثال سه دوره ده دقیقه‌ای و فعالیت بدنی رو انتخاب کنید که از اون لذت می‌برید مثل پیاده‌روی، براساس مطالعات میزان مطلوب فعالیت بدنی حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته است.
از طرف دیگه سیگار مقاومت به انسلوین رو زیاد می‌کنه و شانس ابتلا به دیابت رو افزایش میده ولی به طور کلی وضعیت پیش دیابت رو جدی بگیرید. هر چند بیمار دیابتیک نیست ولی این به اون معنا نیست که وضعیت پیش دیابت بی‌ضرره، چون درصدی از این افراد به دیابت و سایر بیماری‌ها منجر میشه و بدونید از هم‌اکنون پیش دیابت یه خطر برای سلامتیه، سعی کنید روی اصلاح سبک زندگیتون تمرکز کنید.
گام اول و کلیدی برای بهبود پیش دیابت اصلاح سبک زندگی، اقداماتی که اغلب مراکز بالینی به افراد پیش دیابت توصیه می‌کنند معمولا این‌ها هستند: کاهش پنج تا ده درصد از وزن اضافی، انجام حداقل هفته‌ای پنج مرتبه و هر مرتبه ۳۰ تا ۶۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط، مصرف رژیم غذایی کم‌چرب و حاوی مقادیر فیبر کافی، کاهش نمک مصرفی برای کاهش فشار خون و پرهیز جدی از مصرف مشروبات الکی. میزان کلسترول و فشار خون خودتون رو کم کنید و اون‌ها رو به میزانی که برای افراد دیابتی توصیه میشه برسونید.
اگه اصلاح الگوی زندگی برای کاهش خطر دیابت و بیماری قلبی کافی نباشه دارو درمانی می‌تونه مفید باشه ولی در کنار دارو درمانی باید همچنان الگوی زندگی سالم رو رعایت کرد.
برنامه غذایی افراد پیش دیابت باید متنوع و متعادل غنی از سبزیجات پرفیبر و محدود از کربوهیدرات‌های زود جذب باشه. پیشنهاد میشه از غلات کامل به جای تسویه شده استفاده کنید. غلات کامل حاوی ویتامین‌های ضروری، مواد معدنی مورد نیاز بدن و همینطور سبوس یا فیبر هستند.
آنزیم‌های گوارشی به راحتی نمی‌تونتد نشاسته همراه با سبوس و فیبر رو بشکنند و به گلوکز تبدیل کنند. به همین دلیل مصرف غلات کامل که حاوی سبوس و فبیر هستند به کنترل بهتر قند خون کمک می‌کنه، از طرف دیگه نان سفید، بدنج سفید، پوره، سیب‌زمینی و خیلی از غلات صبحانه منجر به افزایش قابل توجه قند خون میشن و باید حد اعتدال رو در مصرف اون‌ها رعایت کرد.
از مصرف نوشیدنی‌های حاوی شکر پرهیز کنید چون منجر به افزایش وزن میشن، همینطور تحقیقات زیادی نشون دادن که مصرف زیاد نوشیدنی‌های حاوی شکر می‌تونه باعث افزایش تری گلیسرید، کاهش اچ دی او یا چربی خون و افزایش مقاومت به انسولین بشه که از عوامل خطر بروز به دیابت هستند.
بهتر در انتخاب مواد چربی دقت کنید. چربی‌های غیر اشباع که در روغن‌های گیاهی مثل روغن زیتون، مغزها و دانه‌ها و آوکادو وجود دارند انتخاب‌های مناسب‌تری هست. در مقابل چربی‌های ترانس که در مارگارین، غذاهای سرخ شده و رستورانی و روغن‌های جامد هیدورژنه وجود دارند نباید استفاده بشه، همینطور بهتره از لبنیات کم چرب و پنیرهای کم چرب به جای انواع پرچرب اون‌ها استفاده کنیم.
سبک زندگی فاقد تحرک کافی عامل بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن از جمله دیابت نوع دو است. در نتیجه یک فعالیت ورزشی منظم باعث کاهش ابتلا به دیابت نوع دو و سایر بیماری‌های مزمن میشه.
فعالیت ورزشی منظم یه جزء کلیدی در مدیریت دیابته، که با مصرف بیشتر قند خون به کاهش وزن و کنترل بهتر قند خون کمک می‌کنه. فعالیت بدنی می‌تونه حساسیت به انسولین رو افزایش بده و چربی شکمی رو کم کنه. توصیه انجمن دیابت امریکا ۱۵۰ دقیقه در هفته ورزش هوازی با شدت متوسط که این فعالیت ورزشی باید حداقل سه بار در هفته انجام بشه.
به منظور پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع دو راهی پیدا کنید که در طول روز بیشتر فعالیت داشته باشید مثلا موقع صحبت با تلفن به جای نشستن راه برید یا خودروی خودتون رو کمی دورتر از محل کار پارک کنید تا فرصتی برای پیاده‌روی داشته باشید. اضافه وزن و چاقی یکی از مهم‌ترین علل بروز دیابت نوع دو هست.
مطالعات نشون دادند که در افراد پیش دیابت کاهش فقط ۷ درصد وزن تا حد زیادی می‌تونه از بروز دیابت نوع دو پیشگیری کنه. یا بروز اون رو به تعویق بیندازه.
اگر اضافه وزن دارید استفاده از راهکارهای زیر کمک می‌کنه تا غذای کمتری میل کنید:
سعی کنید آهسته غذا بخورید چون محققین معتقدن که حدود بیست دقیقه طول می‌کشه تا معده پیاغم سیری رو به مغز ارسال کنه به همین دلیل که سریع غذا خوردن باعث میشه بیش از حد نیاز بدن غذا میل کنید.
مسئله دیگه اینکه مقابل تلویزیون غذا نخوردید، تماشای تلویزیون باعث میشه حجم بیشتری غذا بخورید، یکی از عوامل خطر بروز دیابت مصرف سیگار و ساید دخانیات و حتی سیگارهای الکترونیکیه، گفته میشه افراد سیگاری ۳۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض ابتلا به دیابت نوع دو هستند.
مشاوره در مورد قطع استعمال دخانیات باید در فرآیند مراقبت‌های دیابت مد نظر قرار بگیره چون سیگار کشیدن کنترل دیابت رو هم سخت می‌کنه. تحقیقات نشون دادند افراد مبتلا به دیابت که سیگار می‌کشند بیشتر از افراد مبتلا به دیابت غیر سیگاری در معرض ابتلا به عوارض دیررس دیابت به ویژه عوارض قلب و عروقی قرار دارند.
خیلی از ما استرس‌های مختلفی را در طول زندگیمون تجربه می‌کنیم چه استرس‌های مقطعی مرتبط به یک زمان خاص و چه استرس مربوط به فشار کاری زیاد یا شرایط زندگی.
استرس نه تنها باعث ایجاد احساس ناخوشایند در ما میشه بلکه روی سلامتی و عملکرد بدن هم تاثیر می‌ذاره. در زمان استرس سطح هورمون‌های کولتیزرول، اپی‌نفرین و گلوکاگون افزایش پیدا می‌کنه که اثر اون‌ها ضد اثر انسولینه و منجر به افزایش قند خون میشه. در این راسته ورزش‌هایی مثل یوگا می‌تونه کمک کننده باشه. استرس طولانی مدت می‌تونه زمینه‌ساز بروز بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، افسردگی، فشار خون بالا و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن بشه.
بنابراین خیلی مهمه که اون رو جدی بگیریم و در این زمینه می‌تونیم از راهنمایی مشاوران و راونشناسان متخصص هم کمک بگیریم.