رفلکسولوژی چیست و چگونه عمل می‏کند؟

مکانیسم عملکرد رِفلکسولوژی (بازتاب درمانی ) مانند طب سوزنی است ، با این تفاوت که در این روش خبری از سوزن‌ نیست و خودِ شخص با تحریک پایانه‌های عصبی مرتبط با آن اندام داخلی که کارکرد آن مختل شده است می‌تواند عملکرد آن را بهبود بخشد.

بازتاب شناسی یا رفلکسولوژی یک هنر ظریف و شکلی از درمانهای شفابخش طب کل نگر است و نباید آنرا با ماساژ کف دست و پا اشتباه گرفت بلکه یک نوع فشار درمانی ویژه و معین می باشد این رشته یک تکنیک قدیمی است وبراین اساس پایه‌ریزی شده که نقاط بازتابی(رفلکس) در روی کف دستها، پاها، گوش و … وجود دارند که با هر قسمت بدن اعم از عضله، عصب،غده و استخوان مطابقت دارند و فشار روی این نقاط تورم یا احتقان را از بین می‌برد و به آرامش اعصاب کمک می‌کند و این آرامسازی اعصاب هم به نوبه‏ی خود انقباض عروقی را کاهش می دهد بطوریکه خون و جریان عصبی با آزادی راحتی (بیشتری جریان می یابند و در نتیجه‏ی بهبود) جریان خون، سموم نیز از بدن خارج می‌شوند.

رفلکسولوژی تمامی گروههای سنی از نوزادان تا افراد مسن را می‌تواند درمان کند. بازتاب درمانی می‌تواند بیشتر برای متعادل سازی کل بدن استفاده شود ، لیکن با کاربرد مناسب، بازتاب درمانی می‌تواند قدرت شفابخشیِ خود بدن را افزایش دهد.

در علم رفلکسولوژی کف پاها و دست ها نماینگر یک نقشه از کل اعضای بدن هستند. یعنی نظم و ترتیب قرار گیری بخش های مختلف بدن در کف پاها مشابه قرار گیری آن ها در بدن است. در طب بازتاب شناسی از انگشت شست و اشاره برای اعمال فشار عمیق روی مناطق خاصی از پاها که منطبق با اعضا داخلی، غدد و دیگر بخش های بدن است، استفاده می شود. مکانیسم رفلکسولوژی تا حدی مشابه طب سوزنی و طب فشاری که بر اساس کانال های انرژی در سطح کل بدن هستند، توضیح داده می شود. برخی از تیوری های مطرح در مورد چگونگی عملکرد رفلکسولوژی شامل آزاد سازی برخی نوروترانسمیترها از جمله سروتونین که بر آرامش فرد موثر بوده، ایجاد وازودیلاتاسیون در عروق محیطی و بهبود جریان خون، دفع سموم، ارتقا سیستم ایمنی، اثر بر روی گیرنده های حسی و تاثیر بر مکانیسم کنترل دروازه ای درد، اثر آرام بخشی بر سیستم عصبی اتونوم، افزایش ترشح اندورفین و انکفالین ها که حداقل 5 برابر مورفین موثر بوده و موجب کاهش درد فرد می شود. لذا هدف از انجام مطالعه ی حاضر بررسی کاربرد بالینی رفلکسولوژی در اختلالات مختلف می باشد. مواد و روش ها: جهت دستیابی به مقالات مرتبط، جستجو در پایگاه های اطلاعاتی Google scholar Magiran,SID,Scopus, Science Direct, Pubmed,IRCT, با استفاده از واژه های کلیدی فارسی، رفلکسولوژی ،ماساژ پا، بازتاب شناسی، بازتاب درمانی و معادل انگلیسی آن ها شامل reflexology,foot reflexology انجام شد. جستجو به صورت ترکیبی نیز با واژه های کلیدی انجام شد و 70 مقاله به دست آمده که مطالعات مرتبط با پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. 24 مطالعه که ارتباط نزدیک با پژوهش حاضر داشته و به لحاظ روش کار، متغیر ها و ابزار از اعتبار مناسبی برخوردار بودند در ادامه تشریح می شوند. یافته ها: بررسی مطالعات مختلف در این زمینه نشان داد رفلکسولوژی در زنان باردار روش مناسبی جهت کاهش خستگی و یبوست به شمار می آید. رفلکسولوژی بر کاهش درد و بهبود علایم حیاتی پس از سزارین، بهبود علایم سندرم پیش از قاعدگی، رفع تهوع و استفراغ بیماران سرطانی پس از شیمی درمانی، بهبود کیفیت خواب و رفع یبوست سالمندان، کاهش شدت درد و خستگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس، رفع احتباس ادراری پس از اعمال جراحی، بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان پستان، کاهش فشار خون بیماران مبتلا به سکته مغزی،کاهش سردرد میگرنی، بهبود علایم بیماران قلبی، کاهش شدت درد پس از جراحی ستون فقرات و همچنین برکاهش درد پس از هیسترکتومی موثر است. بازتاب شناسی باعث کاهش شدت درد و اضطراب مادر در طی لیبر و همچنین افزایش نمره ی آپگار نوزاد می گردد در حالی که بر طول مدت لیبر تاثیری ندارد. نتیجه گیری: مجموع یافته های این مطالعه ی مروری تاثیر مطلوب بازتاب شناسی بر بیماری های مختلف را نشان می دهد.

رفلکسولوژی یا بازتاب درمانی را می توان پدر طب سوزنی دانست و قدمت آن در مصر باستان را به 2300 سال قبل از میلاد مسیح دانست، در چین و ژاپن 5000 سال پیش می رسد. رفلکسولوژی هم اکنون در تمامی کشورهای پیشرفته دنیا آمریکا، دانمارک، استرالیا، انگلستان، کانادا و … مورد استفاده قرار می‏گیرد.

رفلکسولوژی چگونه کار می کند؟

رفلکسولوژی با سیستم عصبی مرکزی کار می کند.

این نظریه بر اساس تحقیقات انجام شده در دهه 1890توسط سر هنری سر و سِر چارلز شرینگتون ایجاد شده است، که در تحقیقات خود نشان دادند یک ارتباط عصبی بین پوست و اندام های داخلی وجود دارد و این که کل سیستم عصبی با یک محرک تنظیم می شوند. با توجه به نظریه، اعمال فشار به پا، دست، و یا گوش توسط رفلکسولوژیست یک پیام آرام بخش از اعصاب محیطی در این اندام به سیستم عصبی مرکزی می فرستد، که به نوبه خود بدن را وادار به تنظیم سطح تنش می کند.این کار آرامش کلی را افزایش می دهد، اندامهای داخلی و سیستم های آن ها را به حالت عملکرد مطلوب می رساند ، و جریان خون را افزایش می دهد.این کار بر گردش خون، تنفس، غدد درون ریز، سیستم ایمنی بدن، و سیستم های نوروپپتید در بدن تاثیر مثبت می گذارد.

این روش یک تکنیک طب فشاری است که معمولا فشار سیستماتیک انگشتان شصت و اشاره را به همه مناطق از پا وارد می کند.اعتقاد بر این است که مسیرهای عصبی از بالای سمت راست سر پایین از طریق بدن به دست و پا ها کشیده می شود. بنابراین اعتقاد بر این است که فشار اعمال شده به مناطق خاصی از دست و پا برای تحریک تمام اعضای بدن و سیستم های نشسته بر روی مسیرهای عصبی را تحریک می کند.این کار هر انرژی مسدود شده را که ممکن است باعث مشکلات سلامتی در منطقه مربوطه باشد از بدن خارج می کند.

آیا رفلکسولوژی واقعا می تواند به مشکلات سلامتی کمک کند؟

پاسخ کوتاه “بله” است.این روش درمانی مکمل فقط موثر نیست، بلکه غیر تهاجمی هم هست، و برای افرادی که از سوزن های طب سوزنی می ترسند یا از ماساژ یا آروماتراپی برهنه خجالت می کشند و همینطور تمایل به مصرف دارو ندارند ایده آل است

تصور می شود رفلکسولوژی، مانند بسیاری از درمان های مکمل ما، در حدود 5000-4 سال پیش در چین نشات گرفته باشد. این روش یک تکنیک طب فشاری است که معمولا فشار سیستماتیک انگشتان شصت و اشاره را به همه مناطق از پا وارد می کند.اعتقاد بر این است که مسیرهای عصبی از بالای سمت راست سر به پایین از طریق بدن به دست و پا ها کشیده می شود.بنابراین اعتقاد بر این است که فشار اعمال شده به مناطق خاصی از دست و پا برای تحریک تمام اعضای بدن و سیستم های نشسته بر روی مسیرهای عصبی را تحریک می کند.این کار هر انرژی مسدود شده را که ممکن است باعث مشکلات سلامتی در منطقه مربوطه باشد از بدن خارج می کند.