دلیل کم کاری تیروئید و راه درمان آن
قبل از اینکه بیایم راجع به علائم و راه درمان و کنترل کم کاری تیروئید صحبت کنم، اول می¬خواهم یک اشاره¬ای بکنم به اینکه اصلاً غده تیروئید چیست؟ کار هورمون تیروئید چیست ؟ و این جور چیزها.
غده تیروئید چیست؟
غده تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل است که همان طور که حالا در شکل هم سعی میکنم نشان دهم که جلوی گردن قرار دارد، تقریباً اینجا که خب کارش ترشح کردن هورمون تیروئید است.
کاربرد‌های هورمون تیروئید را هم حالا یک مقدار بیشتر توضیح می‌دهم. به طور کلی سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کند. میزان ترشح این هورمون تیروئید هم در این غده تیروئید تحت کنترل دو تا غده دیگر به اسم غده پیتوییتری (Pituitary) یا هیپوفیز و همین طور هیپو تالاموس در مغز است.
این غده تیروئید هورمون دیگری هم ترشح می‌کند به اسم کلسی تونین ( Calcitonin) که در تنظیم میزان کلسیم در خون نقش دارد البته خب نقشش خیلی کمتر از یک هورمون دیگر است که توسط چهار تا غده دیگر که پشت این غده تیروئید هستند به اسم پاراتیروئید است نقش دارد ولی خب هر جا که صحبت از کم کاری یا پرکاری تیروئید است، منظور از همان هورمون تیروئید است که خب باز هم می‌گویم در میزان متابولیسم بدن و سوخت و ساز بدن نقش دارد.
خب همان طور که گفتم این هورمون سوخت و ساز سلول‌ها را تنظیم می‌کند. بخواهم مثال بزنم مثل شلاقی است که به اسب زده می‌شود که حالا اسب سرعت …. سریع‌تر حرکت کند یا کندتر حرکت کند. خودش منبع انرژی نیست ولی میزان مصرف آن انرژی را این هورمون تنظیم می‌کند و تقریباً می‌توانم بگویم کمتر اندامی هست که تحت تأثیر این هورمون نباشد، برای همین کمبود آن یا میزان بیش از حد آن در بدن باعث علائم و عوارض زیادی می‌شود. خب همان جور که گفتم، این هومون، تحت تأثیر دو تا غده دیگر است که میزانش تنظیم می‌شود، علاوه بر خود غده تیروئید، برای همین این کمبود آن یا حالا میزان بیش از حد آن که خود ما اینجا داریم در مورد کمبودش صحبت میکنیم، می‌تواند مشکل در چند جا از بدن فرد باشد که باز نتیجه‌اش همین کمبود بشود.
آیا با جدیدترین روش درمان تیروئید کم کار آشنا هستید؟
خب یکی از آن‌ها، مشکل اصلی که می‌توانید تصور کنید خود غده تیروئید می‌تواند دچار آن مشکل باشد و نتواند تولید کند. یک جای دیگر که می‌تواند باعث مشکل بشود این است که غده هیپوفیز یا پیتوییتری (Pituitary) مشکل داشته باشد و نتواند غده تیروئید را تحریک کند و همین طور حالا به احتمال خیلی خیلی کمتر مثلاً هیپو تالاموس مشکل داشته باشد و نتواند این دو تا غده پایینی را تحریک کند ولی خب اکثر موارد، مشکل در خود غده تیروئید است که حالا راجع به آن صحبت میکنیم. اما رایج‌ترین علت در تمام دنیا، مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه، کمبود ید است.
علتش هم این است که ید ماده اولیه تولید این هورمون است. غده تیروئید از ید استفاده می‌کند و این هورمون تیروئید را تولید می‌کند برای همین کمبودش باعث می‌شود که خب نتواند این کار را خوب انجام دهد.
من در ادامه یک اشاره‌ای میکنم به بیماری‌های خاصی که باعث از کار افتادن این غده تیروئید می‌شوند. اما قبل از اینکه این کار را بکنم بیاییم خب یک مقداری راجع به علائم کم کاری تیروئید صحبت کنیم.
خب در کم کاری تیروئید، علائم ناشی از پایین بودن بیش از اندازه سوخت و ساز بدن است مخصوصاً در سلول‌ها و جاهای خاصی از بدن، که بدن نیاز دارد سوخت و ساز یک مقدار بالاتر از آن چیزی که هست در این افراد باشد. واضح‌ترین‌شان جاهایی از بدن که تقسیم سلولی زیاد اتفاق می‌افتد مثلاً پوست و مو که همیشه در حال رشد و تعویض شدن هستند. برای همین در این افراد، افراد دچار نازک شدن ریشه مو، ریزش مو، خشکی پوست و همین طور زبر شدن پوست و مو هستند.
سیستم مهم بعدی که این هورمون روی آن تأثیر دارد، قلب و عروق است. خب این خودش را بیشتر به این صورت نشان می‌دهد که طرف دچار خستگی زود هنگام می‌شود، تنگی نفس زود هنگام و کلاً احساس کم انرژی بودن به او دست می‌دهد. یکی از علت‌هایش این است که خب ضربان قلب، وقتی که آن هورمون کم باشد، خیلی پایین‌تر از آن حد نیاز است.
البته بگویم بعضی از افراد خب ضربان قلبشان خیلی پایین‌تر از دیگر افراد است با اینکه هورمون‌شان هم ممکن است حدش مناسب باشد. این منظور این است که خب اگر طرف … فرد دچار علائمی نیست، با آن ضربان قلب هیچ مسئله‌ای نیست ولی خب وقتی ضربان قلب پایین است در حالی که فرد نیاز دارد ضربان قلبش بالا باشد، آن موقع است که این مشکل ساز است.
در شرایطی که میزان این هورمون بیش از اندازه پایین باشد به صورت طولانی مدت، حتی می¬تواند باعث نارسایی قلبی شود و علائمش هم همان طور که شنیدید خیلی شبیه همان است. من یک ویدیو راجع به نارسایی قلبی دارم که اگر خیلی کنجکاوید راجع به آن می‌توانید حتماً آن را نگاه کنید.
همچنین بخوانید:
- عوارض فشار خون بالا ، علت و روش درمان آن
- کم کاری تیروئید و بارداری
- مدت زمان رابطه جنسی چقدر باید باشد؟
- این غذاها متابولیسم را چندبرابر می‌کنند
- 10 کاری که باعث کم کاری تیروئید شما میشه
سیستم بعدی که تحت تأثیر این هورمون است، دستگاه گوارش بدن است. خب ببینید دستگاه گوارش، یکی از بخش‌های بدن است که کلی انرژی مصرف می‌کند برای هضم و جذب غذا و دفع مدفوع. وقتی خب این هورمون نتواند متابولیسم سوخت و سازش را به اندازه کافی بالا ببرد خب عضلات آن نمی‌توانند به خوبی حرکت کنند و نتیجه کلی آن حالت تهوع، استفراغ و یبوست است. (www.sharkclub.com)
سیستم بعدی که تحت تأثیر این هورمون است، سیستم عصبی است که خب باز دوباره مغز و کلاً تمام نورون‌های بدن خیلی انرژی لازم دارند و متابولیسم‌شان از همه جاهای بدن بیشتر است و وقتی این متابولیسم و سوخت و ساز بیش از اندازه پایین باشد، خب آن‌ها نمی‌توانند کارشان را به خوبی انجام دهند که نتیجه‌اش کند ذهنی، گیجی، فراموشی، افسردگی و گاهی اوقات اختلالات حرکتی است که خب اختلالات حرکتی آن بعضی وقت‌ها شبیه پارکینسون است که حالا اگر نمی‌دانید که پارکینسون چیست می‌توانید خودتان راجع به آن بخوانید و یا خب در آینده سعی می‌توانم یک ویدیو راجع به آن درست کنم.
در نوع حاد این مشکل که هورمون تیروئید بیش از اندازه پایین باشد، مثلاً در افراد جوان، خیلی نادر است این ولی می‌تواند باعث کما شود که معروف است به میکسدما کما (Myxedema Coma )که اتفاقاً یک چند ماه پیش یک نفر در آی سی یو (ICU) بود که این مشکل را داشت خیلی نادر و خیلی جالب بود ولی خب این مشکل می‌تواند به وجود بیاید.
تأثیرش روی عضلات و ماهیچه‌ها این است که باعث عضله درد می‌شوند افراد و همین طور ضعیف شدگی بیش از آن چیزی که بوده‌اند قبلاً.
خب نتیجه همه این‌ها این است که وقتی بدن فرد به اندازه‌ای که قبلاً از انرژی مصرف می‌کرده، مصرف نکند خب انرژی در بدن انباشته می‌شود و به صورت چربی ذخیره می‌شود. همه این‌ها باعث می‌شود که فرد دچار اضافه وزن شود، بدون تغییر عادت غذایی. البته باید بگویم که این اضافه وزنی که در این افراد به وجود می‌آید و صرفاً به خاطر کم کاری تیروئید است خیلی محدود است و معمولاً باعث چاقی مفرط نمی‌شود.
تأثیرات دیگر هم می‌تواند داشته باشد مثل تورم در جاهای مختلف بدن، در نتیجه افزایش انواع چربی‌ها مثل کلسترول بد و تری گلیسرید و یک نشانه دیگری که هست خب آن خود غده تیروئید وقتی مدام سعی می‌کند بیشتر تیروئید تولید کند و تحریک می‌شود، باعث تورم در آن می‌شود و باعث می‌شود این افراد، آن تورم که حالا به اصطلاح به گوایتر (Goitre) هم معروف است، احساس کنند گاهی اوقات ممکن است فقط یک جای خاصی از آن غده متورم شود.
خب حالا برویم سراغ راه کنترل و درمان آن با توجه به علتی که باعث این کم کاری تیروئید می‌شود. خب اگر مشکل کمبود ید است همان جور که واضح است باید ید را جایگزین کرد و بعد از آن می‌گویم در کشورهایی که مخصوصاً مواد غذایی در آن‌ها ید وجود دارد مثل کشورهای توسعه یافته که نمک‌هایشان دارای ید است، این کمبود ید، خیلی خیلی نادر است اما خب باز ممکن است به وجود بیاید و این علتش باشد.
بعد از کمبود ید، رایج‌ترین علت کم کاری تیروئید، خود مشکل در غده تیروئید است. مشکل که می‌گویم منظورم التهاب یا حمله سیستم ایمنی خود فرد به سلول‌های غده تیروئید است که باعث می‌شود که این سلول‌ها تخریب شوند و نتوانند هورمون تیروئید تولید کنند.
معروف‌ترین نوع این بیماری، بیماری‌ای به اسم هاشیموتو (Hashimoto) است که در خانم‌ها رایج‌تر است. اتفاقی که می‌افتد در این افراد همان طور که گفتم سیستم ایمنی‌شان می‌آید به خود غده تیروئید حمله می‌کند. این باعث می‌شود آن سلول‌هایی که درونشان هورمون تیروئید تولید می‌شد، درونشان ذخیره می‌شود، از بین بروند.
این باعث می‌شود که آن اوایل بیماری، این افراد دچار علائم پرکاری تیروئید شوند اما بعد به مرور زمان این هورمون‌های تیروئید در خون کم می‌شوند خب بالاخره دفع می‌شوند از جاهای مختلف بدن و با توجه به اینکه این غده آسیب دیده است، دیگر نمی‌تواند آن جایگزین هورمون‌ها را تولید کند، برای همین اول دچار پرکاری تیروئید می‌شوند، علائم پروکاری تیروئید می‌شوند، بعد به مرور زمان دچار علائم کم کاری تیروئید می‌شوند که به آن اشاره کردم.
در این افراد راه کنترلش این است که خب ما به آن‌ها قرص تیروئید بدهیم. در واقع هورمون تیروئیدشان را به صورت دارو جایگزین میکنیم. لازم است که بگویم بعضی از افراد خب ممکن است که این التهاب و این حمله سیستم ایمنی به غده تیروئید متوقف شود و به مرور زمان غده تیروئید بتواند که دوباره شروع به کار کند و شروع به تولید هورمون تیروئید کند و برای همین ممکن است در طول چند سال یا چند ماه دیگر نیازی به آن قرص‌های تیروئید نداشته باشند ولی خب همه این‌ها باید طبق نظر پزشک و آزمایش‌های خونی انجام شود.
نکته خیلی خیلی مهمی که راجع به این قرص‌های هورمون تیروئید حالا معروف‌ترینش سینتروید (Synthroid) است، این است که موقع … زمان مصرف کردن این قرص‌ها است. این قرص‌ها را باید اول صبح افراد مصرف کنند، قبل از خوردن صبحانه، مخصوصاً قبل از خوردن موادی که در آن‌ها کلسیم است مثل لبنیات؛ شیر، ماست، پنیر، این جور چیزها چون که آن‌ها جلوی جذب این هورمون را می‌گیرد.
بهتر است اولین چیزی باشد که …. حداقل یک ساعت تا دو ساعت بین مصرف کردن آن قرص تا خوردن صبحانه بهتر است فاصله باشد.
خب این ویدیو نسبتاً کوتاهی بود که گفتند درست کنیم راجع به کم کاری تیروئید. یک ویدیو دیگر هم درست میکنم راجع به پرکاری تیروئید و راجع به علائم آن یک صحبتی میکنم. امیدوارم از این ویدیو خوشتان آمده باشد. ممنون که تماشا می‌کنید. لطفاً به دوستانتان این ویدیو را پیشنهاد کنید. اگر سوالی بود حتماً بپرسید، من سعی میکنم به سوالاتتان جواب دهم. می‌دانم اخیراً فرصت نکرده‌ام این کار را بکنم ولی خب من سعی خودم را میکنم که از این به بعد یک مقداری بیشتر پاسخ سوالاتتان را بدهم.