بارداری زمانی رخ میدهد که اسپرم وارد واژن شود. از طریق دهانه رحم و رحم به لوله فالوپ برود و تخمک را بارور کند. افراد با رابطه جنسی منظم احتمال زیاد در عرض یک سال باردار خواهند شد. همانطور که در مقالات پیشین نیز ذکر کردیم، ناباروری زمانی است که یک زوج با وجود رابطه جنسی محافظت نشده منظم، صاحب فرزند نشوند. درصورتیکه زوجی به مدت سه سال برای بارداری تلاش کنند و موفق نشوند، بهاحتمال زیاد یکی از آنها یا هر دوی آنها با مشکل نازایی مواجه هستند و باید به پزشک مراجعه کنند. بعد از مراجعه به پزشک متخصص، ممکن است پیشنهادهای زیادی برای بارداری به زوجین بدهند که یکی از آنها IVF است. آیا شما هم علاقهمند به شناخت این روش هستید؟ ما در این مقاله هرآنچه که باید در مورد بارداری با آی وی اف بدانید را به شما توضیح خواهیم داد.
IVF که مخفف in vitro fertilisation به معنای لقاح آزمایشگاهی است، مجموعهای از روشها برای کمک به بارداری است. همچنین مربوط به اقداماتی است که تخمک انسان در آزمایشگاه با اسپرم بارور میشود. در نهایت اگر تخمک بارور شده (جنین) با موفقیت در رحم لانهگزینی کند؛ سرانجام منجر به بارداری خواهد شد. لقاح آزمایشگاهی مؤثرترین و رایجترین درمان ناباروری در جهان محسوب میشود. IVF دنبالهای از اقدامات است که شامل لقاح تخمک در خارج از بدن زن در آزمایشگاه تخصصی است. این روش اغلب پس از شکست سایر روشهای معمول برای باردار شدن انجام میشود.
تاریخچه لقاح آزمایشگاهی (IVF) و انتقال جنین به اوایل دهه 1890 برمیگردد. زمانی که والتر هیپ، استاد و پزشک دانشگاه کمبریج انگلستان مدتها قبل از اینکه برنامههای کاربردی برای باروری انسان پیشنهاد شود، او در حال انجام تحقیقات در زمینه تولیدمثل در تعدادی از گونههای جانوری، اولین مورد پیوند جنین در خرگوش را گزارش کرد. در دهههای 1960 و 1970، درک پزشکان از فرایند لقاح تخمک انسانی به حدی افزایش یافت که لقاح آزمایشگاهی (IVF) تخمکهای انسانی امکانپذیر شد. در نهایت، این دانش منجر به تولد اولین نوزاد حاصل از آی وی اف در انگلستان در سال 1978 شد.
سه سال بعد، اولین نوزاد IVF در ایالات متحده و پانزدهمین نوزاد در سراسر جهان به دنیا آمد. در سال 1985 زوجی که در دانشگاه واشنگتن درمان IVF را انجام دادند، موفق شدند نوزادی را به دنیا آورند. از آن زمان، عمل IVF با سرعتی خیرهکننده به تکامل خود ادامه میدهد. امروزه، آی وی اف میلیونها تولد را در سراسر جهان و 1 تا 3 درصد از کل تولدهای سالانه را در آمریکا و اروپا را تشکیل میدهد.
آیا میدانید چه کسانی به IVF نیاز دارند؟ لقاح آزمایشگاهی یکی از موفقترین درمانها برای ناباروری است. در ابتدا آی وی اف در اصل برای زنانی بود که لولههای فالوپ آنها مسدود یا دچار یک سری ناهنجاری بود. اکنون تقریباً تمام علل ناباروری به وسیله لقاح آزمایشگاهی درمان میشود. زوجهایی که مشکل آنها تعداد کم یا فقدان اسپرم در مرد است، اکنون میتوانند از طریق IVF باردار شوند. اگر اندومتریوز یا بافت زخمی دارید که لولهها یا تخمدانها را تحت تاثیر قرار میدهد یا سایر مشکلات مربوط به لولهها، IVF معمولاً مؤثرترین و مطمئنترین راه برای باردار شدن است. افرادی به دلایل زیر به آی وی اف روی میآورند.
• اندومتریوز
• مشکلات و اختلالات مربوط به اسپرم
• سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) یا سایر بیماریهای تخمدان.
• فیبروئید رحم یا فیبروم رحمی
• سایر مشکلات مربوط به رحم
• خطر انتقال یک بیماری یا اختلال ژنتیکی به فرزند.
• ناباروری بدون دلیل
هنگامی که سایر درمانهای باروری مانند داروهای باروری یا لقاح ناموفق هستند، زوجها اغلب به IVF روی میآورند. IVF میتواند برای جلوگیری از اختلالات ژنتیکی با استفاده از تشخیص ژنتیکی قبل از لانهگزینی، PGD استفاده شود.
درباره جدیدترین روش درمان ناباروری چیزی شنیدهاید؟
بعد از اینکه پزشک شما تشخیص درمان با IFV را داد، مراحل درمان آغاز خواهد شد. اولین مرحله سرکوب چرخه طبیعی قاعدگی است.
مرحله اول (سرکوب چرخه قاعدگی): دارویی به شما میدهند که چرخه طبیعی قاعدگی شما را سرکوب میکند. این داروها میتواند تأثیر داروهای مورداستفاده در مرحله بعدی درمان را بیشتر کند. این دارو معمولاً بهصورت تزریق روزانه داده میشوند. این کار را حدود 2 هفته باید ادامه دهید.
مرحله دوم (کمک به تخمدانها برای تولید تخمک بیشتر): هنگامی که چرخه طبیعی شما سرکوب شد. این کار با مصرف یک هورمون باروری به نام هورمون محرک فولیکول (FSH) انجام میشود. این هورمون تخمکهایی را که تخمدانهای شما تولید میکنند را افزایش میدهد. این بدان معنی است که تخمکهای بیشتری میتوانند جمعآوری و بارور شوند. با تخمکهای بارور بیشتر، کلینیک شانس بیشتری جهت استفاده از تخمکها در روند درمان دارد.
مرحله سوم (بررسی پیشرفت درمان): کلینیک درمانی شما در طول درمان، شما را زیر نظر خواهد داد. در طول دوره، بررسی روی عملکرد و وضعیت تخمدانها و گاهی آزمایش خون، اسکن، سونوگرافی واژینال صورت میگیرد. قبل از جمعآوری تخمکها، هورمونی به نام گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) تزریق میشود که به بالغشدن تخمکهای شما کمک میکند.
مرحله چهارم (جمعآوری تخمک): پزشکان به شما آرامبخش میدهند سپس به کمک سونوگرافی داخلی از طریق واژن وارد رحم شده. تخمکها را با استفاده از یک سوزن از تخمدانهای شما جمعآوری میکنند. این یک عمل سرپایی و جزئی است که حدود 15 تا 20 دقیقه طول میکشد. برخی از زنان پس از این روش دچار گرفتگی یا خونریزی کمی از واژن میشوند.
مرحله پنجم (بارورسازی تخمکها): تخمکهایی که در مرحله قبل جمعآوری شدند با اسپرم شریک جنسی (همسر) شما یا اهداکننده اسپرم در آزمایشگاه مخلوط میشوند تا آنها را بارور کنند. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد هر تخمک بهصورت جداگانه با یک اسپرم مخلوط شود. به این روش تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم میگویند. تخمکهای بارور شده (جنین) قبل از انتقال به رحم تا 6 روز در آزمایشگاه به رشد خود ادامه میدهند. بهترین آنها (معمولاً 1 یا 2 جنین) برای انتقال انتخاب میشوند. پس از جمعآوری تخمک، داروهای هورمونی برای کمک به آماد سازی پوشش رحم برای دریافت جنین به شما داده میشود.
مرحله ششم (انتقال جنین): چند روز پس از جمعآوری تخمکها، جنینها به رحم شما منتقل میشوند. این کار با استفاده از یک لوله نازک به نام کاتتر انجام میشود که به واژن شما منتقل میشود. این روش سادهتر از جمعآوری تخمک و شبیه انجام آزمایش غربالگری دهانه رحم است، بنابراین نیازی به استفاده از هیچ آرامبخشی ندارید. تعداد جنینهایی که قرار است منتقل شوند باید قبل از شروع درمان موردبحث قرار گیرد.
مرحله هفتم (تست حاملگی): حدود 12 روز پس از انتقال جنین، آزمایش خون بارداری انجام میشود. اگر بارداری تأیید شود، آزمایش خون و در نهایت سونوگرافی برای تأیید زندهبودن و اینکه آیا حاملگی چندقلویی وجود دارد، صورت قرار خواهد گرفت. اگر بارداری در هفته 9-10 طبیعی به نظر برسد، شما را به متخصص زنان و زایمان خود ارجاع میدهند!
فرایند آی وی اف در مردان بدین صورت است که در زمانی که تخمکهای زن جمعآوری میشوند، از مرد درخواست میکنند که یک نمونه اسپرم تازه تولید کند. اسپرمها با سرعت بالایی وارد پروسه شستوشو و چرخش میشوند تا سالمترین و فعالترین اسپرم انتخاب شود.
قبل از شروع IVF، حتماً باید از مشکلات و خطرات احتمالیای که ممکن است آنها را تجربه کنید اطلاع کسب کنید. بسیاری از زنان ممکن است نسبت به داروهای مورداستفاده در طی آی وی اف واکنش نشان دهند. البته برخی از عوارض جانبی میتواند خفیف باشد. گرگرفتگی، احساس ناراحتی یا تحریکپذیری، سردرد، بیقراری و سندرم تحریک بیش از حد تخمدان.
اگر در درمان IVF بیش از 1 جنین در رحم قرار داده شود، احتمال تولید دوقلو یا سهقلو افزایش خواهد یافت. داشتن بیش از یک نوزاد ممکن است چیز بدی به نظر نرسد، اما این موضوع به شکل قابلتوجهی باعث ایجاد خطرات و مشکلاتی برای مادر و فرزندان خواهد شد.
مشکلاتی از قبیل: سقط جنین، فشارخون بالا، مسمومیت حاملگی، دیابت بارداری، کمخونی و خونریزی شدید و نیاز به سزارین. احتمال اینکه نوزادان زودتر از موعد یا با وزن کم متولد شوند نیز بیشتر است. همچنین ممکن است در معرض خطر ابتلا به عوارض یا ناتوانیهای طولانیمدت مانند فلج مغزی شوند. همچنین استفاده از سوزن آسپیراسیون برای جمعآوری تخمکها ممکن است باعث خونریزی، عفونت یا آسیب به روده، مثانه یا رگهای خونی شود. همچنین در صورت استفاده از آرامبخش و بیهوشی عمومی، ممکن است عوارضی ایجاد شود.
حدود 2 تا 5 درصد از زنانی که از IVF استفاده میکنند، حاملگی خارج از رحم خواهند داشت. همچنین IVF میتواند از نظر مالی، جسمی و احساسی به شما فشار وارد کند. حمایت مشاوران، خانواده و دوستان میتواند به شما و همسرتان در فراز و نشیبهای درمان ناباروری کمک کند.
استراحت: پس از انجام انتقال جنین هنگام حضور در کلینیک و یا استراحت در بستر را به شما توصیه میکنیم. کاشت بین 1 تا 5 روز پس از انتقال بلاستوسیست انجام می شود. اگر روز 3 انتقال داشتید، دوره لانهگزینی شما 6 تا 10 روز پس از بازیابی تخمک است. آن هفته را مرخصی بگیرید. بهاندازه کافی بخوابید و به بدن خود رسیدگی کنید. میتوانید فعالیتهای معمول خود را از سر بگیرید؛ اما در این مدت از انجام فعالیتهای سنگین خودداری کنید.
از فعالیتهای بدنی سنگین پرهیز کنید: از فعالیتهای سنگینی مانند ایروبیک، دویدن، دوچرخهسواری روی تپهها و غیره خودداری کنید. در عوض میتوانید فعالیتهای بدنی متوسطی مانند پیادهروی، رانندگی، آشپزی و غیره را انجام دهید. همچنین میتوانید سرکار بروید، اما فقط درصورتیکه کارتان دفتری باشد و شامل بلندکردن اجسام سنگین یا ورزش شدید نیست.
رژیم غذایی: طوری غذا بخورید که انگار باردار هستید. از غذاهای فراوری شده اجتناب کنید، مصرف قند را محدود کنید، کربوهیدراتهای مفید بخورید، دو بار در هفته ماهیهای چرب به رژیم خود اضافه کنید. مصرف پروتئینها را فراموش نکنید. روزانه یک مولتیویتامین با اسیدفولیک مصرف کنید.
فعالیت جنسی: توصیه میکنیم تا زمانی که نتیجه آزمایش بارداری خود را دریافت نکردهاید از رابطه جنسی خودداری کنید. رابطه جنسی میتواند باعث انقباضات رحمی شود که به نوبه خود ممکن است با لانهگزینی جنین در پوشش داخلی رحم تداخل ایجاد کند.
مصرف دارو پس از انتقال: پس از انجام انتقال، پزشک ناباروری دستورالعملهایی را در مورد نوع و دوز دارویی که باید تا زمان نتیجه آزمایش بارداری استفاده شود، ارائه میکند.
اجتناب از حمامکردن: برای محافظت از خود در برابر عفونتهای احتمالی، بهتر است که از حمام، استخر یا شنا در سواحل خودداری کنید. بهجای آن دوش آب گرم و سریع بگیرید و استفاده از وان را برای چند هفته کنار بگذارید.
مایعات فراوان بنوشید: مایعات به تنظیم هیدراتاسیون سلولی کمک میکنند که برای عملکرد مناسب سلول (از جمله سلولهای آندومتر) ضروری است.
استرس زدایی: برای کاهش استرس و آرامش بیشتر، میتوانید تکنیکهای آرامشبخشی مانند یوگا، مدیتیشن یا تای چی را امتحان کنید.
پروژسترون مصرف کنید: پروژسترون پوشش داخلی رحم شما را برای بارداری آماده میکند. پروژسترون یک محیط بهینه برای لانه گزینی جنین ایجاد مینماید. البته باید تحتنظر پزشک مصرف کنید.
تست بارداری: از انجام تست بارداری در خانه خودداری کنید! ممکن است یک جواب منفی کاذب یا مثبت کاذب دریافت کنید. قبل از انجام اولین آزمایش، باید حدود دو هفته پس از انتقال صبر کنید. پزشک باروری شما تاریخ مناسب برای آزمایشهای بارداری را تعیین خواهد کرد.
سن مادر به طور مستقیم بر موفقیت IVF تأثیر میگذارد. یک زن در دهه 20 زندگی خود بیشترین احتمال برای باروری را دارد. مطالعات نشان میدهد که زنان در 20 و 30 سالگی بیشترین موفقیت را در بارداری از طریق IVF و سایر درمانهای باروری دارند. بر اساس CDC، میانگین درصد چرخههای فناوری کمک باروری که منجر به تولد نوزاد زنده میشود عبارتاند از:
31 درصد در زنان کمتر از 35 سال
24 درصد در زنان 35 تا 37 ساله
16 درصد در زنان 38 تا 40 ساله
8 درصد در زنان 41 تا 44 ساله
3 درصد در زنان 43 ساله و بالاتر
سن از طرق مختلف بر موفقیت IVF و باروری طبیعی تأثیر میگذارد. با افزایش سن، یک زن تخمک کمتری دارد که بهاندازه تخمک در سنین جوانی سالم نیست. زنان مسن در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماریهایی هستند که میتواند بر باروری اثر بگذارد. مانند فیبروم رحم و اندومتریوز. افزایش سن همچنین احتمال سقط جنین پس از یک روش موفق IVF و خطر ابتلا به اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون را افزایش میدهد.
آیا IVF دردناک است؟ یکی از سؤالات اساسیای که به ذهن همه ما خطور میکند این است که آیا IVF دردناک است؟ در این قسمت امیدواریم به اینگونه سؤالات پاسخ دهیم و نگرانیهای شما را برطرف کنیم. بهاینترتیب، میتوانید با اطمینان و آمادگی بیشتری به درمان IVF بروید.
آیا تزریقهای لازم برای IVF دردناک است؟ تزریق بخش مهمی در فرایند IVF است. این تزریقها به تحریک تخمدانها برای تولید تخمکهای بالغ کمک میکنند. این تخمکها را سپس برمیدارند و با اسپرم بارور میکنند. در اکثر موارد، تزریق IVF درد زیادی ندارد. درعینحال، مهم است که توجه کنید که درد ذهنی است. میتواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. این بدان معناست که فردی که حساستر است ممکن است سطح بالاتری از ناراحتی را نسبت به کسی که حساسیت کمتری دارد تجربه کند. هر تزریقی میتواند باعث ایجاد یک احساس سوزش خفیف اما موقت شود. این اغلب بیشترین دردی است که در این مرحله از فرایند IVF احساس خواهید کرد.
آیا تزریق عوارض جانبی دارد؟ در طول فرآیند IVF، ممکن است از شما بخواهند که داروهای خاصی را بهصورت زیرجلدی یا عضلانی تزریق کنید. این تزریقها به بدن شما کمک میکنند تا تخمکهای بالغ تولید کند که برای لقاح اسپرم استفاده میشوند. در بدن، هورمونها بهعنوان پیامرسان عمل میکنند. آنها میتوانند فرایندهای خاصی را مهار یا تحریک کنند. بهاینترتیب، آنها میتوانند تأثیرات متفاوتی بر احساس شما و همچنین تأثیرات متفاوتی بسته به فرد داشته باشند. عوارض جانبی رایج تزریق IVF ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• کبودی یا درد در محل تزریق
• نوسانات خلقی افزایش یا کاهش اشتها
• خستگی
• سردرد
• گرگرفتگی
• حالت تهوع
• نفخ
• حساسیت سینه
• کاهش میل جنسی
• خونریزی قاعدگی یا لکه بینی
برخی از زنان برخی یا هیچ یک از این عوارض جانبی را تجربه نمیکنند. معمولا، این عوارض جانبی موقتی و قابل کنترل هستند. در شرایط بسیار نادر، برخی از زنان واکنشهای دیگری مانند سندرم تحریک بیش از حد تخمدان را بعدازاین تزریقها تجربه میکنند. این سندرم زمانی اتفاق میافتد که در تخمدان یک زن فولیکولهای زیادی رشد میکند و باعث نشت مایع به داخل شکم میشود. علائم این مشکل شامل نفخ، حالت تهوع و افزایش وزن است. اکثر موارد را میتوان در خانه از طریق استراحت و هیدراتاسیون مناسب درمان کرد. در موارد بسیار نادر و شدیدتر، درمان بیمارستانی ممکن است ضروری باشد.
آیا بازیابی تخمک دردناک است؟ پس از تزریق IVF، تیم باروری شما فرایند بازیابی تخمک را انجام خواهد داد. شامل قراردادن یک پروب اولتراسوند در کانال واژن است. یک سوزن به انتهای این پروب متصل است که فولیکولهای تخمک و مایعات را از تخمدانها میکشد. در طول این روش از بیهوشی استفاده میشود تا احساس ناراحتی نکنید. بااینحال، برخی از زنان در چند روز پس از این مرحله از IVF، گرفتگی عضلات را گزارش میکنند. این گرفتگی بسیار شبیه به چیزی است که بسیاری از زنان در طول قاعدگی تجربه میکنند. همچنین ممکن است کمی درد داشته باشید و لکه بینی را تجربه کنید. در عرض 5 الی 7 روز، همه این علائم باید برطرف شوند. اگر افزایش وزن سریع، مشکل در تنفس یا افزایش دور شکم را تجربه کردید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
آیا انتقال جنین دردناک است؟ مرحله انتقال جنین شامل قراردادن جنین سالم در رحم است. قبل از اینکه این فرایند انجام شود، شما باید روزانه استروژن و پروژسترون مصرف کنید تا بدن خود را برای بارداری آماده کنید. آیا مرحله انتقال جنین شامل بیهوشی میشود؟ به طور معمول پاسخ، نه است. بیشتر زنان تنها در روزهای بعد از عمل، گرفتگی خفیف تا متوسط را تجربه میکنند. سپس 9 تا 10 روز پس از انتقال جنین، آزمایش بارداری را با تیم باروری خود انجام خواهید داد تا مشخص شود که آیا بارداری اتفاق افتاده است یا خیر.
پروسه IVF از ابتدا تا انتها چقدر است؟ IVF یک فرایند پیچیده با مراحل زیادی است. به طور متوسط، انتظار میرود که این روند چهار تا شش هفته طول بکشد. این زمان شامل زمان قبل از بازیابی تخمک نیز میشود، یعنی از زمانی که فرد داروهای باروری را مصرف میکند تا زمانی که برای بارداری آزمایش شود.
آیا بارداری IVF پرخطر است؟ معمولاً بارداری به کمک IVF پرخطر نیست. مگر اینکه شرایط پزشکی خاصی وجود داشته باشد که والدین را در معرض خطر قرار دهد که در آن زمان حاملگی IVF پرخطر محسوب میشود. بهعنوانمثال، سن بالای مادر، انتظار چندقلو بودن فرزندان، فشارخون بالا سایر بیماریها.
چه مدت بعد از یک IVF ناموفق میتوانیم دوباره اقدام کنیم؟ اکثر مراکز درمانی توصیه میکنند که بین دورههای IVF یک دوره قاعدگی کامل داشته باشید. طول چرخه قاعدگی متفاوت است، اما شما میتوانید چهار تا شش هفته پس از آزمایش منفی برای شروع یک سیکل دیگر صبر کنید. معمولاً به دلایل مختلفی مثل سلامتی، موضوعات مالی و عاطفی، یک استراحت کوچک بین چرخهها توصیه میشود.
آیا ممکن است که IVF باعث نقص مادرزادی شود؟ کاملاً مشخص نیست که آیا IVF بهتنهایی مسئول نقص مادرزادی است یا خیر. برای حاملگیهای بدون IVF، حدود 2 درصد از همه کودکان با نقص مادرزادی متولد میشوند. برخی از مطالعات نشان میدهد که این خطر برای نوزادانی که از طریق IVF متولد میشوند کمی بیشتر است. این موضوع ممکن است به دلیل تأخیر در لقاح یا مرتبط با علت اصلی ناباروری باشد.
بهترین سن برای انجام IVF چه سنی است؟ تحقیقات نشان میدهد که شانس شما برای باردار شدن یا زایمان نوزاد زنده پس از درمان IVF با شروع 35 سالگی کاهش مییابد. میزان موفقیت پس از 40 سالگی به طور قابلتوجهی کاهش خواهد یافت.
آیا در طول درمان IVF باید جنین را فریز کرد؟ انجماد جنین بهعنوان بخشی از اکثر فرایندهای IVF انجام میشود. برخی از افراد انجماد و ذخیره جنین را انتخاب میکنند تا بتوانند شانس دیگری برای باردار شدن داشته باشند. جنینهای اضافی را میتوان برای چندین سال منجمد و نگهداری کرد، اگرچه همه آنها از فرایند انجماد و ذوب زنده نمیمانند.
علائم بعد از انتقال جنین چیست؟ پس از انتقال علائم خفیفی را میتوانید جنین تجربه کنید: نفخ و گرفتگی خفیف، حساسیت سینهها به دلیل سطوح بالای استروژن، لکه بینی و یبوست.
آیا میتوانم بعد از انتقال جنین با هواپیما سفر کنم؟ هیچ شواهدی مبنی بر تأثیر سفر بر میزان بارداری IVF وجود ندارد. سفر هوایی بر میزان بارداری پس از چرخه IVF تأثیری ندارد. بااینحال، در صورت امکان، ما توصیه میکنیم در نزدیکی یکی از مراکز باروری خود بمانید، بهخصوص در 9 تا 11 روز بین انتقال جنین و آزمایش بارداری.
آیا آی وی اف باعث سقط جنین میشود؟ میزان سقط جنین برای زنانی که با استفاده از IVF باردار میشوند مشابه زنانی است که به طور طبیعی باردار میشوند. حدود 15٪ تا 25٪ – اما این میزان با افزایش سن مادر افزایش مییابد.
متا: در این مقاله شما با هر چیزی که در مورد درمان IVF باید بدانید آشنا خواهید شد. از افراد واجد شرایط این درمان تا عوارض و خطرات احتمالی انجام آن.
همچنین بخوانید: