غده تیروئید، غدهای در زیر گردن شماست، این غده دوتا از مهمترین هورمونها به نام T4 و T3 رو تولید میکنه و بعد این هورمونها وارد خون شما میشه، فعالیت تمام سلولها و بافتهای بدن شما به این دو هورمون مرتبطه. در واقع این دو هورمون باعث میشه سرعت عملکرد سلولهای بدن تنظیم بشه، هورمونهای T3 و T4 نباید خیلی زیاد و یا خیلی کمترشح بشن و اگر اختلالی در غده تیروئید شما به وجود بیاد تعداد این هورمونها کموزیاد میشن. با افزایش ترشح هورمونهای تیروئید سلولهای بدن سریعتر از حد طبیعی کار میکنن، و بهاینترتیب پرکاری تیروئید روی میده، این حالت باعث میشه ضربان قلب شما تندتر بشه، فعالیت رودهای زیادتر میشه که منجر به افزایش دفعات دفع، یا حتی اسهال میشه و برعکس اگه تعداد این هورمونها کم باشن شما دچار کم کاری تیروئید خواهید شد و عملکرد تمام ارگانهای بدن، از جمله ضربان قلب و عملکرد رودهای کاهش مییابد و موجب بروز یبوست میشه و همینطور کل انرژی بدن شما هم کم خواهد شد.
ما در این مطلب قصد داریم به ده عاملی اشاره کنیم که میتونه در عملکرد غده تیروئید شما اختلال ایجاد کنه و شما باید تاحدامکان از این کارها دوری کنید. پس با ما همراه باشید.
درباره جدیدترین روش درمان کم کاری تیروئید چیزی شنیدهاید؟
امروزه از اشعه ایکس به طور گستردهای در علم پزشکی استفاده میشه، قبل از انجام هرگونه پرتونگاری با اشعه ایکس که ممکنه مربوط به دندان، قفسه سینه، سر و یا گردن شما باشه، باید از تکنیسین بخواید که از یقههای محافظ تیروئید روی گردن شما استفاده کنه.
این یقه خاص از غده تیروئید شما در برابر این تابشها محافظت میکنه، قرارگرفتن بیش از حد ناحیه غده تیروئید در معرض اشعه ایکس میتونه منجر به سرطان تیروئید بشه، این محافظها از روکشهایی با جنس سرب سنگین ساخته شدند که میتونن از غده تیروئید شما در برابر این پرتوها مراقبت کنن.
تحقیقات زیادی در این مورد صورتگرفته که استفاده زیاد از سویا برای عملکرد غده تیروئید شما اصلاً خوب نیست، مصرف این ماده غذایی باید بسیار کم و در حد اعتدال باشه، افرادی که به بیماری تیروئید دچار هستن معمولاً قرصهای لووتیروکسین رو با معده خالی مصرف میکنن و بایستی تا 60 دقیقه برای صرف غذا صبر کنن، این افراد اگر قصد استفاده از محصولات سویا رو دارن باید ۴ ساعت صبر کنن، سویا به طور بالقوهای میتونه در جذب قرصهای لووتیروکسین اختلال ایجاد کنه.
این محصولات عبارتاند از: آجیل سویا، شیر سویا، پروتئین سویا و غذاهای تهیه شده از سویا نظیر همبرگر، روغن سویا، لستین سویا و همینطور غذاهای سنتی تهیه شده از سویا مانند، تمپه و توفو دارای قویترین اثرات ضد تیروئیدی هستن، در حین خرید محصولات غذایی به برچسب پشت محصول دقت کنید که حاوی لستین نباشه.
دود سیگار حاوی سمهاییه که تأثیر مستقیمی روی تیروئید شما داره، از جمله این سموم تیوسیانات که جذب ید رو مختل میکنه، وقتی ید جذب بدن نشه تولید هورمونهای تیروئید مسدود میشه، در وقع سیگار باعث بالارفتن سطح تیروکسین یا هورمون تی 4 و برعکس کاهش سطح تولید هورمون تحریککننده تیروئید یا تی اس اچ میشه. بر طبق تحقیقات افراد سیگاری بیشتر در معرض پرکاری تیروئید هستن و احتمال بیشتری داره به بیماری گریوز دچار بشن.
بیشترین غلظت ماده معدنی سلنیوم در بدن بزرگسالان در غده تیروئید وجود داره، یکی از راههای پیشگیری از بیماری تیروئید رسوندن سلینوم به بدن، چه از طریق رژیم غذایی و چه از طریق مکملهاست. حتی اگر شما سلنیوم کافی رو از رژیم غذاییتون دریافت کنید هنوز هم میتونید برای استفاده از مکملهای سلنیوم با پزشک مشورت کنید که این مکملها میتونه به تقویت سیستم ایمنی بدن شما هم کمک کنه. مطالعات علمی نشون داده که مصرف سلنیوم میتونه علائم کمکاری تیروئید رو کاهش بده، بهعلاوه مصرف مکملهای سلنیوم در زنان باردار هم احتمال ایجاد تیروئیدیت رو کاهش میده. برای مصرف مکملهای سلنیوم حتماً باید با پزشک مشورت کنید چون اگر سطح این ماده در بدن شما خیلی بالا بره ممکنه شما رو دچار اختلالاتی مانند، ابتلا به دیابت نوع دو کنه. بهترین مقدار مصرف سلنیوم در روز ۵۵ میکروگرم و نباید بیشتر از ۴۰۰ میکروگرم از این ماده معدنی رو چه از راه غذاها و چه از راه مکملها مصرف کنید. بهترین منابع غذایی سلنیوم عبارتاند از: آجیلها، غذاهای دریایی نظیر، میگو، ماهیتن، صدفها، دانه آفتابگردان، تخممرغ، گوشت مرغ و جوجه.
بیماری سلیاک بهراحتی قابلتشخیص نیست، افرادی که به این بیماری دچار میشن سه برابر احتمال بیشتر داره با بیماری تیروئید هم درگیر بشن. بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنیه که باعث میشه روده شما نسبت به گلوتن واکنش طبیعی نشون بده. وقت دچار این بیماری میشید روده شما مواد معدنی ضروری نظیر، ید و سلنیوم رو بهخوبی جذب نمیکنه که این عامل باعث نقص و ضعف در عملکرد تیروئید خواهد شد. مطالعات نشون داده استفاده از رژیم غذایی کم گلوتن تونسته باعث پیشگیری از عوارض احتمالی بیماری هاشیموتو که نوعی از بیماری کمکاری تیروئیده بشه. اگه فکر میکنید که ممکنه به بیماری سلیاک دچار شده باشید باید مورد آزمایش قرار بگیرید. حتی اگر بیماری سلیاک رو نداشته باشید، هنوز ممکنه حساسیت به گلوتن و یا عدم تحمل گلوتن داشته باشید که در این صورت باید از رژیمهای غذایی استفاده کنید که فاقد گلوتن باشه. پس مجبورید دسته عظیمی از مواد غذایی همچون گندم، جو و چاودار رو حذف کنید. در این حالت با مشورت پزشک باید غذاهایی رو جایگزین کنید که این کمبودات رو جبران کنه.
غده کوچکی در مغز به نام هیپوفیز وجود داره که بهش غده رئیس هم میگن. عملکرد غده هیپوفیز مستقیماً روی عملکرد اعضای مختلف بدن از جمله تیروئید اثر گذاره، در واقع بهنوعی این غده به تیروئید دستور میده که هورمونهای تیروئید رو ترشح کنه، اگر اختلالی در غده هیپوفیز به وجود بیاد، تیروئید شما هم دیگه درست کار نمیکنه. هر نوع عفونت مغزی یا آسیبدیدگی و انواع تومور مغزی هم میتونه باعث اختلال در غده هیپوفیز بشه، انواع بیماریهای مختلف هم میتونه رو پی عملکرد غده هیپوفیز تأثیر بزاره. از جمله بیماری سایرکوئیدوز که یک بیماری مزمن ریویه، هموکروماتوز که یک بیماری ارثیه که با آهن زیاد در بدن مشخص میشه. بیماری سل، سکته مغزی، ریزش خون در هنگام زایمان و پرتودرمانی.
پرکلرات یک ماده شیمیاییه که در تولیدات صنعتی موشکسازی، مواد منفجره و آتشبازی استفاده میشه. این مادة شیمیایی میتونه وارد آب و غذای ما بشه، اما از اونجایی که محلول در آبه این ماده بیشتر ممکنه در آب آشامیدنی شما وجود داشته باشه، پرکلرات میتونه عملکرد طبیعی غده تیروئید رو در کودکان و بزرگسالان مختل کنه. اگر پرکلرات وارد بدن شما بشه در توانایی بدن انسان در جذب ید اختلال ایجاد میکنه، خود ید هم یکی از عناصر مهمیه که غده تیروئید برای درست کار کردن بهش احتیاج داره، پرکلرات بهراحتی در آب حل میشه و نسبتاً پایداره. این ماده شیمیایی با گرمکردن یا جوشدادن هم از بین نمیره. تنها را تشخص این که آب شما حاوی پرکلرات هست یا خیر بردن نمونهای از آب به آزمایشگاهه. در برخی از کشورها از سیستمهای تصفیه آب استفاده میکنن که با فناوریهای مختلف تونستن میزان پرکلرات در آب رو کاهش بدن. آزمایشگاههای تأیید شده میتونن نمونهای از آب شما رو تجزیه تحلیل کنن تا مشخص بشه چه میزان پرکلرات در آب شما وجود داره.
فلوراید مخصوصاً که به آب آشامیدنی افزوده بشه ریسک کم کاری تیروئید رو دوبرابر میکنه، فلوراید با گیرندههای ید در تیروئید پیوند میخوره و جای ید رو میگیره تا زمانی که ید بهاندازه خود در دسترس نیست تیروئید نمیتونه هورمونهای تیروئید رو سنتز کنه. بلعیدن فلوراید در خمیردندان موجب کاهش آیکیو در کودکان میشه. فلوراید میتونه باعث تخریب بافتهای مغز و سیستم عصبی بشه. این ماده به طور طبیعی در پوستة زمین و آب بهوفور یافت میشه، اما برای حفظ سلامت دندانها و پیشگیری از پوسیدگی دندان و استخوانها اون رو به خمیردندان و آبهای خوراکی اضافه میکنن، اگرچه این اقدام یکی از پیشرفتهای قرن حاضر محسوب میشه اما متأسفانه چنین اثرات مخربی را هم روی بدن ما داره. پیداکردن خمیردندان بدون فلوراید کار سختی نیست، اما بهسختی میتونید فیلتر آبی پیدا کنید که فلوراید رو از آب جدا کنه.
همچنین بخوانید:
این مورد اگرچه نادره ولی برخی داروهای خاص میتونن باعث کمکاری تیروئید بشن، رایجترین اونها لتیومه که برای درمان اختلالات دوقطبی تجویز میشه، برخی داروها برای شیمیدرمانی و داروهایی مانند آمیودارون هم میتونن شرایط تیروئید کمکار رو به وجود بیارن. آمیودارون قرصیه که برای درمان آریتمی یا ضربان قلب نامنظم تجویز میشه، در دوران مصرفش باید میزان هورمونهای بدن رو مرتباً اندازهگیری کنید. اگر از نظر ژنتیکی هم مستعد بیماریهای خودایمنی باشید، احتمال بیشتری داره این داروها باعث بیماری کم کاری تیروئید در شما بشن.
کمبود ید در بدن شما رو در معرض کمکار تیروئید قرار میده، ید مادة معدنیه که در نمک سفره، جلبک دریایی و غذاهای دریایی یافت میشه. این ماده یک عنصر مهم در تولید هورمونهای تیروئیده. کمبود ید باعث بیماری گواتر یا همون غده تیروئید بزرگ شده میشه. در کشورهای پیشرفته به دلیل وجود نمک یددار در رژیم غذایی چنین کمبودی در اکثر مردم وجود نداره. توصیه شده یک فرد باید ۱۵۰ میکروگرم ید در طول روز مصرف کنه.
با توجه جدول نشون داده شده شما میتونید منابع خوب تأمین ید و مقدارشون برای روز رو محاسبه کنید.