کم کاری تیروئید و بارداری
کمکاری تیروئید در بارداری
من دکتر حمید سجاد هستم متخصص بیماریهای داخلی، توی این ویدیو میخوام در مورد کمکاری تیروئید در بارداری صحبت کنم. اگه علاقمند هستید ادامۀ ویدیو رو ببینید.
کمکاری تیروئید در بارداری یه مشکل شایعی هست به طوری که تخمین زده میشه دو تا سه درصد خانمهای باردار دچار این مشکل باشن. فعالیتهای غدۀ تیروئید در بدن انسان شامل تولید، امواج و تزریق هورمونهای حیاتی به خونه و این هورمونها تنظیم کننده سوخت و ساز بسیاری از اندامهای بدن هستن. اگر به هر دلیلی این قسمت کمتر از میزان طبیعی هورمون ترشح کنه بدن انسان با مشکل مواجه میشه. اما اگر در بارداری غدۀ تیروئید مادر کمکار بشه خطرات بیشتری داره که در ادامه آنها را خواهیم شناخت.
حدود دو درصد خانمها دچار کمکاری تیروئید هستن که با افزایش سن این درصد بیشتر میشه. کمکاری تیروئید میتونه باعث اختلال در عادات ماهانه و حتی نازایی خانم بشه. به همین دلیل برای خانمهای دچار نازایی یا دچار اختلال در عادت ماهانه معمولا تستهای تیروئیدی درخواست میشه. یکی از آزمایشهایی که بعد از اولین مراجعۀ خانم باردار به مراکز درمانی و بهداشتی انجام میشه تست های مرتبط با تیروئیده. به همین دلیل اگر چنین مشکلی وجود داشته باشه خیلی زود تشخیص داده میشه. افرادی که دچار کمکاری تیروئید هستند باید قبل از بارداری با پزشک خودشون در مورد مصرف دارو مشورت کنن. چون لازمه دُز دارو از همان ابتدای بارداری حدود 30 تا 50% افزایش پیدا کنه. این افراد قبل از بارداری حتما باید اجازه باردار شدن رو از پزشکشون دریافت کنن. شاید لازم باشه بارداری تا کنترل بیماری و تعدیل در مقدار هورمون تیروئید به تعویق بیفته. کمکاری تیروئید در هر سنی ممکنه بروز کنه ولی عمدتاً در افراد بزرگسال بیشتر دیده میشه. آمارها نشون میده زنان بیش از مردان دچار اختلالات تیروئیدی میشن. اگر در بارداری اول به کمکاری تیروئید مبتلا شدید، احتمال اینکه در بارداریهای بعدی هم به اون مبتلا بشید زیاد هست. بنابراین تمام نکات گفته شده رو قبل از بارداری بعدی و حین بارداری انجام بدید.
درباره درمان تیروئید کم کار و پرکار با رِفلکسولوژی چی میدانید؟
علت کم کاری تیروئید چی هست؟
شایعترین علت بروز این مشکل، کم بودن یُد در رژیم غذایی خانمها هست، ولی ممکنه خانمی رژیم غذائی خوب و کاملی داشته باشه ولی دچار این مشکل باشه. پس علتش چی میتونه باشه؟
ممکنه خانمی یک التهاب خودایمنی مزمن داشته باشه که یا از قبل اونو داشته و شرح حالشرو داره و یا اینکه زمینۀ بروز اون رو داره و حالا بارداری باعث ظهور اون بیماری و علامتدار شدنش شده باشه. در نوعی از کمکاری تیروئید به نام «هاشی ماتو» که یه جور بیماری خودایمنی هست، ارث نقش مهمی داره. احتمال ابتلای فرزندان این مادران به بیماری وجود داره. گاهی لازمه فرزندان از نظر وجود بیماری هاشی ماتو بررسی بشن. همینطور ممکنه خانمی با نقص تیروئید به دنیا اومده باشه، و یا بعد از تولد این قسمت از بدنش رشد کافی نداشته باشه،
گاهی این بیماری در خانمها دلایل خارجی داره. مثلا اگر پیش از بارداری تحت عمل جراحی سرطان تیروئید قرار گرفته و قسمتی از اون رو با جراحی برداشته باشن. گاهی برای درمان سر و گردن موجود در سر و گردن، درمان با اشعه و رادیوتراپی صورت میگیره و این روی تیروئید تأثیر میذاره و اون رو کمکار میکنه که معمولا تا چند ماه این عارضه ادامه داره و نباید وارد بارداری بشه این خانم. بعضی اوقات هم داروهایی مصرف میشه که باعث کمکاری در غدۀ تیروئید میشن و اگر قصد بارداری هست حتما باید با متخصص غدد یا داخلی مشورت بشه. به طورکلی کمکاری تیروئید یه سری علت اولیه داره، یعنی اشکال از خودِ تیروئیده. مثل اون مواردی که اشاره کردم و حالا تیتروار ازش رد میشم. مثل:
- بیماری هاشی ماتو
- کمبود یُد در رژیم غذایی
- شرح حالی از درمان تیروئید با یُد و رادیو اکتیو، یا
- برداشتن غدۀ تیروئید.
گاهی ممکنه یه سری علل ثانویه وجود داشته باشه، یعنی عوامل خارج از تیروئید باعث اختلال و کمکاری تیروئید شده باشن مثل:
- بعضی از بیماریهای غدۀ هیپوفیز.
این بیماران چه علامتی دارن؟
باید گفت ممکنه شبیه بیماران کمکاری تیروئید غیرباردار باشن ممکنه شبیه نباشن. مهمترین روش تشخیصی با علائم بالینی نیست بلکه با شک کردن پزشک به وجود این مشکله، مخصوصاً اگر در خود بیمار یا خانوادۀ بیمار شرح حال قبلی وجود گواتر، بیماریهای تیروئید و یا وجود سایر بیماریهای خودایمنیِ دیگه باشه، پزشک ممکنه به این بیماری شک کنه. چون گاهی علائم کمکاری تیروئید شبیه علائم خودِ بارداری هست اگه پزشک حواسش جمع نباشه ممکنه تشخیص رو از دست بده. ولی به هر حال ممکنه علائم کمکاری تیروئید در مادر ظاهر بشه.
کمکاری این غده در دوران حاملگی علائمی داره که بسته به نوع وشدت اون در مادران فرق میکنه.و ممکنه یک یا همۀ علائم مشاهده بشه.
- خشن شدن صدای مادر
- از دست دادن قدرت تمرکز و احساس سرگیجه در مادر
- افزایش وزن غیرطبیعی
- بروز مشکلات خواب
- خستگی مفرط در بارداری
- درد مفاصل و ضعف عضلات
- ورم صورت
- افتادگی پلک
- ایجاد یبوست
- کند شدن ضربان قلب و نبض
- خشک شدن پوست، منقبض شدن عضلات بدن.
اگر خانم بارداری متوجه افزایش وزن غیرطبیعی خود در این دوران شد، باید به کم کاری تیروئید شک کنه حتی اگر سابقه ابتلا به مشکلات تیروئید از قبل نداشته باشه. اهمیت کنترل کمکاری غدۀ تیروئید در بارداری نه فقط به خاطر علائم کمکاری تیروئید در مادر هست بلکه اهمیت بیشترش بخاطر جلوگیری از عوارض اون روی بارداری و جنین هست. تشخیص این بیماری با دیدن آیتمهای آزمایشگاهی تیروئید انجام میشه.
اختلالات کارکردی غدۀ تیروئید در هر زمانی از بارداری برای جنین مضره بخصوص در هشت هفتۀ اول بارداری که رشدِ مغز جنین وابسته به تیروئید مادر هست. اگر خانم باردار قبلا مورد کمکاری تیروئید بوده که تکلیف مشخصه و از قبل از بارداری باید تحت مراقبت خاص قرار بگیره تا اتمام بارداری. ولی در غیر این موارد همۀ مادران باردار باید در سه ماهۀ اول بارداری فقط یک تست تیروئید و نه چکاپ کامل تیروئید رو انجام بِدن به نام تست TSH. تست TSH از تستهای مهم ارزیابی کمکاری تیروئید هست. در ویدیوهایی که در آینده در مورد فیزیولوژیِ طبیعی تیروئید تهیه میکنم در این مورد بیشتر صحبت میکنم.
خُب برگردیم به تست TSH، اگه بالاتر از حد طبیعی بود که لازمه پیگیری بشه ولی اگه نرمال بود دیگه نیازی به پیگیری و تستهای بعدی نداره. اما اگر مادر شرایط پرخطری داره و این احتمال وجود داره که این خانم کمکاری داشته باشه و ما هنوز متوجه نشده باشیم در این صورت لازمه هرماه تست TSH انجام بشه.
حالا اون مواردی که گفتم شرح حال پرخطر حساب میشه چی هستن؟
-اولین موردش اینه که بیمار هم اکنون تحت درمان مشکل تیروئید هست.
– بیمار شرح حال خانوادگی بیماریهای اتوایمون داره یا خودِ فرد شرح حالی از بیماریهای اتوایمون داشته باشه
– بیمار گواتر داشته باشه
– بیمار کسی باشه که دُز بالای اشعه روی گردن میگیره
– خانمی که بعد از بارداری قبلی دچار مشکلات تیروئید بوده
– خانمی که سابقۀ تولد فرزندی با مشکلات تیروئید داشته
– خانمی که سابقۀ هایپر تیروئیدی داشته
– خانمی که دیابت نوع یک داره
– زندگی در مناطقی که به طور متوسط تا شدید دچار کمبود یُد هست.
– سن بالای 30
– سابقۀ سقط یا زایمان زودرس
– سابقۀ بیش از دو بچه
– چاقی
– ناباروری
– سابقۀ جراحی قبلی داشتن ، و
– مصرف بعضی داروها
مادرانی که قبل از بارداری کمکاری تیروئید داشتن و یا درحین بارداری دچار کمکاری تیروئید شدن باید دقت کنن که هر شش هفته یکبار آزمایش تیروئید بِدن تا مطمئن بشن مقادیر هورمون های تیروئید در بدن اونها در حد طبیعی هست و باید درمان رو تحت نظر پزشک متخصص غدد یا داخلی پیگیری کنن.
متخصص غدد یا داخلی علاوه بر تجویز دارو همانطور که گفته شد به فرد باردار توصیه میکنه که هر شش هفته یکبار آزمایش تیروئید بده تا میزان هورمون تیروئید در خون مشخص بشه و اگه لازم باشه دُز دارو رو تغییر میده. اما کمکاری تیروئید از نظر تأثیر روی بارداری چه عوارضی داره؟
- سقط جنین
- زایمان پیش از موعد با احتمال به دنیا آمدن نوزاد نارس قبل از هفتۀ سی و دو
- بروز فشار خون بالا در مادر
- کمخونی در بارداری
- جدا شدن زودرس جفت
- خونریزی غیرطبیعی بعد از زایمان
- و اختلال در ارزیابی ضربان قلب جنین
برای جنین هم در طی بارداری ممکنه مشکلاتی پیش بیاد مثل:
- تولد زودرس
- کاهش وزن جنین
- افزایش احتمالی مشکلات تنفسی نوزاد بعد تولد
- احتمال بالارفتن سزارین ، و
- اختلال در ارزیابی حرکت بچه
کمکاری تیروئید در بارداری میتونه اثرات مخربی بر جنین بذاره و به همین دلیله که خانمها پیش از این دوره با انجام آزمایشات باید اون رو تشخیص بدن و درمان کنن. جنین برای رشد فیزیکی و مغزی خودش خصوصا در ماههای اول بارداری نیاز شدیدی به هورمونهای تیروئید داره و اگر در این دوره به اندازۀ طبیعی این مواد رو از مادر دریافت نکنه موجب صدمات بسیاری خواهد شد. بزرگترین خطری که کمکاری تیروئید در بارداری میتونه داشته باشه به دنیا اومدن نوزادی با آسیبهای مغزیه. و این معمولا در ماههای نخست حاملگی با کمبود این هورمونها به وجود میاد. در طول چند ماه اول بارداری جنین به هورمونهای تیروئید مادر بسیار وابسته است و هورمونهای بدن مادر نقش مهمی رو در رشد طبیعی مغز جنین ایفا میکنن، بنابراین کمبود هورمون تیروئید تأثیر منفی روی ضریب هوشی و فعالیتهای مغزی جنین داره. و به همین دلیله که پزشکان توصیه میکنن خانمها قبل از اقدام به بارداری، آزمایش خون که شامل هورمونهای تیروئید هست رو انجام بدن تا اگر به مشکلات تیروئید مبتلا هستن تحت درمان قرار بگیرن و سپس باردار بشن. اگر کمکاری تیروئید در دوران حاملگی برای خانمی اتفاق بیوفته باید سریعا به پزشک متخصص غدد و یا داخلی مراجعه کنه و اقدامات درمانی رو شروع کنه وگرنه مشکلاتی برای خودش و جنین ایجاد میشه.
پس از اون که فرد به پزشک متخصص مراجعه کرد، پزشک بر اساس نتایج آزمایشات، دارودرمانی رو برای مادر آغاز میکنه. معمولاً دُز این دارو در دوران بارداری کمی بیشتر از حالت عادی هست. چون نیاز به این هورمون در طی این دوران افزایش پیدا میکنه. کمکاری تیروئید و سایر بیماریهای غیرواگیر به علت طولانی بودن دورۀ درمان نیاز به همکاری مستقیم و مستمر با پزشک معالج داره تا بخوبی کنترل بشه. بنابراین مادران باردار باید به طور منظم به پزشک متخصص مراجعه کنن و به توصیههای پزشک عمل کنن.
لازمه به چند نکته در مورد کمکاری تیروئید در بارداری اشاره کنم
– اولین مورد اینه که رژیم غذایی و ورزش کافی طبق دستور پزشک برای مادران میتونه برای درمان کمکاری تیروئید مفید باشه.
– مادران دچار اختلال تیروئید میتونن به کودک خودشون شیر بدن ولی با توجه به اینکه داروها وارد شیر میشن، مادر باید دارو رو بعد از شیردهی مصرف کنه تا دارو وارد شیر و بدن نوزاد نشه.
– در خانمی که قبلا سابقۀ کم کاری تیروئید نداشته و حالا با یه کمکاری در بارداری مواجه هست ارزیابی درمان بستگی به این داره که سطح تستهای تیروئید در چه حدی باشه و کاملا بستگی به شرایط بیمار داره که به علت تخصصی بودن من وارد بحثش نمیشم.
– درخانمیکه قبلا سابقۀ کمکاری تیروئید داشته دُز دارو باید افزایش پیدا کنه و هدف درمان هم با قبل بارداری فرق میکنه. که این هم وارد بحثش نمیشم چون تخصصی هست و از حوصلۀ کاربران ما خارج. ولی چون ممکنه همکاران پزشکِ من بینندۀ این اطلاعات باشن پیشنهاد میکنم به سایت آپ تو دِیت مراجعه کنن که مقالۀ خیلی خوبی در همین زمینه دارم.
– نکتۀ بعدی اینه که در خانمی که قبلا کم کاری تیروئید نداشته و فقط کمکاریِ حین بارداری داشته و درمان شده لزومی نداره که بعد از بارداری هم پیگیری و درمان بشه.
– نکتۀ بعدی اینه که گفتیم بیماریابی فقط با تست TSH باید انجام بشه، اما انجام بقیۀ تستهای تیروئید فقط باید وقتی انجام بشه که TSH از یه حدی بالاتر باشه. این کار هم برای اینه که بیجهت خرج روی دست مریض گذاشته نشه.
خُب یه اشارهای کردم به این مطلب که نوزادان مادران بارداری که کمکاری تیروئید دارن گفته میشه که ممکنه در آینده دچار کاهش هوش و یادگیری بشن. این یه مطلبیه که خُب خیلی وقته توی کتب پزشکی مینویسن ولی خُب لازمه اشاره کنم که امروزه میگن ممکنه اینطوری نباشه و گفتن که تحقیقات بیشتری لازمه تا این مسئله ثابت بشه و هنوز مشخص نیست که آیا واقعا کمکاری تیروئید این مشکل رو برای بچه به وجود میاره و یا….؟ یه علامت سؤال گذاشتن برای این مسئله. و آیا با درمان کمکاری تیروئید به طور کامل جلوی این مشکل گرفته میشه یا نه؟ هنوز جواب این سؤال رو بطور کامل ما نمیدونیم. جهت اطلاعات بیشتر به سایت رفلکسولوژی مراجعه کنید.
اگه تا حالا عضو کانال من نبودین همین حالا عضو شین و روی سابسکرایب رو کلیک کنید تا در جریان به روزترین و جدیدترین مطالب سلامت قرار بگیرین.
لایک و کامنت هم فراموش نشه. اگه هر سوال پزشکی دارین خوشحال میشم در قسمت کامنت جوابتون رو بدم.
همچنین بخوانید:
- بهترین رژیم غذایی برای کم کاری تیروئید چیست؟
- دلیل کم کاری تیروئید و راه درمان آن