درمان افسردگی بدون دارو رویکردهای طبیعی و رفتاری
افسردگی، بیماری خاموش دنیای امروز ما است. شما نمی‌دانید دقیقاً چه افرادی در اطرافتان افسرده هستند؛ زیرا آنان به نظر خوشحال، فعال و پرانرژی می‌رسند، اما از درون رنج می‌کشند. در نظر این افراد، یک سایه تاریک روی زندگی افتاده است که مانع دیدن زیبایی و رنگ‌های آن می‌شود. از آن جایی که بسیاری از افراد اصلاً دوست ندارند برای درمان افسردگی بدون دارو اقدام کنند، در این مقاله در کنار شما هستیم تا به روش‌های مؤثر و طبیعی برای مقابله با این بیماری بپردازیم. ما می‌خواهیم با استفاده از رویکردهای طبیعی و رفتاری و ایجاد تغییرات در سبک زندگی، این بیماری را برای همیشه در شما خاموش کنیم.
درمان افسردگی بدون دارو
اگه افسردگی دارید یا نشونه‌هاش رو حس می‌کنید، بدونید که تنها نیستید. این مشکل این روزها خیلی از آدم‌ها رو درگیر کرده و به یکی از جدی‌ترین بیماری‌های این دوره تبدیل شده. اما خبر خوب اینه که راه‌هایی هست که می‌تونید بدون نیاز به دارو حالتون رو بهتر کنید. این روش‌ها هم می‌تونن به تنهایی کمک کنن و هم کنار دارو درمانی استفاده بشن. تحقیقات نشون داده تغییر توی سبک زندگی، فعالیت بدنی و نوع فکر کردن، تأثیر خیلی مثبتی روی افرادی که افسرده‌ان داره و میتونه حالشون رو بهبود بده. در ادامه ۱۶ روش برای درمان افسردگی بدون دارو رو مرور می‌کنیم تا بفهمیم چطور میشه این حال و هوای بد رو تغییر داد.
درمان طبیعی افسردگی
احساس غم یا افسردگی واکنش طبیعی به از دست دادن کسی یا چیزی و یا حتی روبرو شدن با سختی‌های زندگی است. وقتی حس پوچی داری، افکارت منفی میشه و تمرکز کردن برات سخت میشه، این‌ها نشونه‌های افسردگی هستن. افسردگی میتونه دلایل مختلفی داشته باشه؛ مثلاً برای بعضی‌ها به خاطر شرایط محیطیه و برای بعضی‌ها ریشه توی ژنتیک، شیمی بدن یا حتی عوامل بیولوژیکی داره. گاهی هم مسائل جسمی مثل افسردگی بعد از زایمان باعثش می‌شن.
افسردگی حتماً باید درمان یا کنترل بشه؛ چون تو برای رسیدن به اهدافی که داری به ورژن خوشحالتر، هدفمندتر و با انگیزه‌تری از خودت نیاز داری و نباید اجازه بدی این بیماری مسیر زندگیت رو تغییر بده یا اجازه نده به اندازه دیگران از زندگی لذت ببری. برای درمان افسردگی با رویکردهای طبیعی و رفتاری امتحان روش‌های زیر میتونه بهت کمک کنه.
1_ داشتن یه روتین روزانه
دکتر ایان کوک روان پزشک و محقق دانشگاه کالیفرنیا می‌گه که آدم‌های افسرده نیاز دارن یه برنامه روزمره داشته باشن. افسردگی باعث میشه که از روال عادی زندگی دور بشیم و بعد از مدتی دیگه هیچ کاری رو مثل قبل انجام ندیم.
داشتن یه برنامه ساده و منظم حتی اگه خیلی سبک باشه میتونه خیلی بهت کمک کنه. مثلاً می‌تونید از بیدار شدن تو یه ساعت مشخص و خوردن صبحانه شروع کنید و کم‌کم کارهای بیشتری به روزتون اضافه کنید. اگر حتی در این اندازه هم انگیزه نداری، به خودت بگو باید پاشم و فقط تا آشپزخونه برم یا فقط برم روی تراس. به این ترتیب خودت رو از تخت یا اتاقت بکش بیرون.
2_ برای خودت هدف تعیین کن
وقتی دچار افسردگی هستی، ممکنه حس کنی که زندگی هیچ هدفی نداره و خودت هم بی‌ارزشی. فکر می‌کنی هیچ کاری ازت برنمیاد و دلیل خاصی برای بودن نداری. برای اینکه از این حس فاصله بگیری بهتره هر روز برای خودت یه هدف کوچیک تعیین کنی و بهش پایبند بمونی.
لازم نیست از اول دنبال هدف‌های بزرگ مثل راه اندازی کسب و کار یا قبولی تو دانشگاه باشی؛ از چیزای ساده شروع کن. مثلاً اینکه آخر شب همه ظرف‌هات رو شسته باشی، خودش یه هدف روزانه است. چیزی که بهش ارزش میده، تعهد توئه. کار رو با تعیین اهداف کوچیک شروع کن و کم‌کم برو سراغ چالش‌های بزرگ‌تر.
3_ رژیم غذایی سالم داشته باش
حتماً تو هم شنیدی که انسان چیزی است که می‌خورد. همین ضرب المثل نشون میده چقدر غذاهایی که می‌خوریم و رژیم غذایی که داریم می تونه روی خلق و خوی ما تأثیر بذاره. تا حالا هیچ رژیم غذایی مشخصی برای درمان افسردگی ارائه نشده؛ ولی اینکه چی می‌خوری روی حال و احوالت تأثیر داره. کسی دقیقاً نمی‌دونه چه غذاهایی باعث افسردگی می‌شن یا چی‌ها می‌تونن جلوش رو بگیرن؛ ولی دنبال کردن یه رژیم سالم یعنی داری به خودت اهمیت میده.
اگه به خاطر افسردگی زیاد غذا می‌خوری یا برعکس، اشتها نداری، سعی کن یه تعادل پیدا کنی و به اندازه نرمال غذا بخوری. وقتی بدونی داری به خودت کمک می‌کنی، همین فکر بهت حس خوبی میده.
4_ تفریح رو فراموش نکن
وقتی افسرده هستی، کم‌کم لذت بردن از زندگی رو فراموش می‌کنی. باید دوباره یاد بگیری که از چیزهای خوب لذت ببری و از لذت‌های مضر و غیر واقعی دوری کنی. به مرور ذهنت دوباره احساس لذت واقعی رو تجربه می‌کنه و می‌تونی بر افسردگی غلبه کنی.
در دوران افسردگی خیلی مهمه که برای کارهای لذت‌بخش و تفریح وقت بگذاری. شاید فکر کنی این تفریحات دیگه لذتی ندارن و حس خوبی بهت نمی‌دن؛ اما این یکی از نشونه‌های افسردگیه و نباید تو رو از غلبه بر این بیماری دور کنه. حتی اگه حوصله نداری، زمان بذار برای کارهایی که همیشه دوست داشتی.
شاید جالب باشه ولی وقتی افسرده هستی، باید برای تفریح هم تلاش کنی. تفریح یکی از درمان‌های توست و ممکنه ذهنت بهش مقاومت نشون بده. برای مقابله با این مقاومت، برنامه‌ریزی کن و متعهد باش. مثلاً برای شام با دوستات برنامه‌ریزی کن و تحت هر شرایطی در زمان مشخص به رستوران برو.
3_ ویتامین D بخور
فکرشم نمی‌کردی با خوردن ویتامین D در طول روز حس بهتری داشته باشی و بتونی مفیدتر کار کنی؟ کمبود این ویتامین میتونه افسردگی رو تشدید بکنه. و از من هم بشنو که بیشترمون تو بدنمون کمبود ویتامین D داریم. خیلی از ما نمی‌تونیم کارهایی که داریم رو رها کنیم یا سرکار حاضر نشیم. ما نیاز داریم فعال، دقیق و خلاق باشیم و افسردگی دشمن همه ایناست. حالا که اینجوری شده، ویتامین D یادت نره. البته در مورد دزهای مصرفی باید حتما با پزشکت حرف بزنی تا بیشتر راهنمایی بشی.
4_ خواب کافی داشته باش
خوابیدن یکی از کلیدهای مقابله با افسردگیه؛ ولی خود افسردگی معمولاً خواب رو به هم می‌ریزه. خیلی‌ها که افسرده‌ان شب‌ها نمی‌تونن خوب بخوابن؛ ولی تو طول روز خسته و خواب آلودن. چند تا راهکار برای بهتر کردن کیفیت خوابت داریم. اول اینکه هر شب تو یه ساعت مشخص بخواب و صبح‌ها تو یه ساعت مشخص بیدار شو.
اگه قراره چرت بزنی، بیشتر از ۳۰ دقیقه توی روز نخواب. تلویزیون، موبایل یا کامپیوتر رو از اتاق خوابت دور کن تا حواست پرت نشه و برای خودت مشخص کن که هر روز ساعت‌های مشخصی از این وسایل استفاده کنی. تو روز کارهایی انجام بده که هم جسمت و هم ذهنت رو درگیر کنه و خسته شی (ولی این به این معنی نیست که خودت رو زیاد تحت فشار بذاری).
5_ مسئولیت‌هات رو انجام بده
خیلی از آدمایی که افسرده می‌شن دوست دارن از زیر بار مسئولیت‌هاشون در خونه یا محل کار فرار کنن. ولی یکی از راه‌های مؤثر برای درمان افسردگی بدون دارو، ادامه دادن به زندگی روزمره و انجام وظایف مربوط به مسئولیت‌هاست. نقشی که تو زندگی داری مثل کارهایی که روزانه باید انجام بدی، بخش مهمی از هویتت رو می‌سازه. مثلاً اگه والد هستی، نمی‌تونی یه دفعه از پدر یا مادر بودن دست بکشی و وظایفت رو نادیده بگیری. ادامه دادن به این مسئولیت‌ها و تعهد به نقشی که داری بهت کمک می‌کنه احساس ارزشمندی و مفید بودن کنی.
اگه فکر می‌کنی مسئولیت‌هات سنگین و سخت شدن، می‌تونی کمی سبک‌ترشون کنی. مثلاً به جای کار تمام وقت، نیمه وقت کار کن یا از خونه کار کن. حتی انجام کارهای داوطلبانه هم میتونه یه راه خوب باشه. سبک کردن مسئولیت‌ها قابل قبوله؛ ولی کنار گذاشتن کاملشون تو رو بیشتر به سمت افسردگی می‌بره.
6_ از افکار منفی فاصله بگیر
افسردگی بیشتر از هر چیزی روی ذهن و افکارت اثر می‌ذاره. تو این شرایط افکار منفی بهت هجوم میارن و همه چیز رو سیاه می‌بینی. ولی وقتی این افکار به ذهنت میاد، سعی کن با منطق بهشون نگاه کنی که آیا واقعاً درسته یا نه.
مثلاً وقتی فکر می‌کنی آدم بی‌ارزشی هستی و هیچ کاری نکردی، به چیزای خوبی که تو زندگی انجام دادی و خاطرات مثبتی که برای بقیه ساختی فکر کن. همه این‌ها نشون میده که تو آدم ارزشمندی هستی؛ حتی اگه افسردگی بخواد تو رو از این واقعیت دور کنه.
7_ یه کار جدید امتحان کن
بعضی وقتا آدم‌ها به خاطر یکنواختی و گیر کردن تو یک روال تکراری دچار افسردگی می‌شن. خروج از روزمرگی و تجربه چالش‌های جدید یکی از روش‌های عالی برای درمان افسردگی بدون داروست و اصلاً نیاز به هزینه زیاد نداره. خودت رو به چالش بکش و کارهای جدیدی رو امتحان کن که همیشه دلت می‌خواسته؛ اما هیچ وقت به سراغشون نرفتی.
وقتی کار جدیدی انجام میدی، مغزت مسیرهای عصبی جدیدی می‌سازه و سطح دوپامینت افزایش پیدا می‌کنه. دوپامین هم به احساس لذت و رضایت مربوطه و به مرور میتونه افسردگیت رو بهتر کنه. ضمن اینکه با انجام کارهای تازه حس ارزشمندی بیشتری پیدا می‌کنی و از انفعال ناشی از افسردگی دور می‌شی. برای شروع می‌تونی این پیشنهادها رو در نظر بگیری:
- سفر کن.
- به موزه یا جاهای دیدنی شهرت برو.
- در پارک کتاب بخون.
- یادگیری یه ساز یا زبان جدید رو شروع کن.
- در کارهای خیریه و داوطلبانه شرکت کن.
- به اجتماعاتی بپیوند که آدم‌های هم‌فکر و هم سن و سالت هستن و دوستان جدید پیدا کن.
- غذای جدیدی که بلد نیستی رو بپز.
8_ دوش آب گرم بگیر
اگر حوصله هیچ کاری رو نداری، به خودت بگو پس فقط یه دوش آب گرم میگیرم. این هم راهیه که از سیاهچاله تخت که مثل چسب تورو به خودش گرفته رها بشی. بدنت هربار بعد از دوش گرفتن تازه تر میشه و می‌تونی عملکرد بهتری داشته و ترغیب بشی که بقیه کارهاتم انجام بدی.
9_ از مواد مخدر دوری کن
مصرف بیش از حد الکل و مواد مخدر بین افراد افسرده خیلی شایعه. این افراد برای فرار از احساسات و افکارشون یا به دست آوردن لذت‌های زودگذر به سمت این مواد می‌رن و کم‌کم بهشون وابسته می‌شن. به خاطر داشته باش که هیچ کس به خاطر اعتیاد به این مواد رو نمیاره؛ بلکه اغلب از سر کنجکاوی یا برای تفریح شروع می‌کنن.
روان پزشکان می‌دونن که مصرف زیاد و طولانی‌مدت این مواد میتونه عملکرد مغز رو تحت تأثیر قرار بده و افسردگی رو بدتر کنه. حتی ممکنه در نهایت به بیماری‌های روانی دیگه‌ای دچار بشن.
10_ ارتباطات سالم داشته باشید
احتمالاً می‌دونید که انواع مختلفی از روابط وجود داره: عاطفی، دوستی، خانوادگی و کاری. افراد افسرده معمولاً دوست دارن تنها بمونن و این تنهایی رو آن قدر ادامه میدن که کم‌کم منزوی می‌شن. برای درمان افسردگی بدون دارو باید سعی کنید از تنهایی دور باشید و زمان‌تون رو با کسایی که براتون مهم هستن بگذرونید.
دو نکته مهم درباره ارتباط با دیگران وجود داره که باید بهشون توجه کنید:
- ارتباط با افرادی که شما رو تحقیر می‌کنن و اعتماد به نفس‌تون رو می‌زنن، نه تنها به بهبود افسردگی کمکی نمی‌کنه، بلکه ممکنه اوضاع رو بدتر هم بکنه.
- برقراری ارتباط با دیگران به معنی فرار از تنهایی نیست. همه ما به یه زمانی برای تنهایی نیاز داریم. اگه دوست دارید یه مدتی تنها باشید و با کسی در ارتباط نباشید، این کاملاً طبیعیه. نکته کلیدی اینه که بین تنهایی و ارتباط با دیگران تعادل برقرار کنید و نذارید منزوی بشید.
11_ از مکمل‌ها استفاده کنید
تحقیقات نشون میده که بعضی از مکمل‌ها مثل روغن ماهی (یا همون مکمل‌های امگا ۳)، 5-هیدروکسی تریپتوفان (5-HTP)، ویتامین D و اس آدنوزیل متیونین (SAM) می‌تونن در درمان افسردگی مؤثر باشن. این مکمل‌ها مثل داروهای شیمیایی عمل نمی‌کنن و تأثیر مستقیم روی مغز یا هورمون‌ها ندارن؛ اما حتماً باید قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
کافئین هم میتونه به عنوان مکملی برای مقابله با افسردگی در نظر گرفته بشه؛ البته به شرطی که به اندازه مصرف بشه. منابع کافئین شامل قهوه، چای، نوشابه، شکلات و نوشیدنی‌های انرژی‌زا هستن؛ اما یادتون باشه کسایی که به کافئین وابستگی دارن معمولاً خواب خوبی ندارن؛ مخصوصاً اگه در ساعات نزدیک به خواب قهوه بخورن. اگه شما هم به کافئین وابسته هستید، به تدریج مقدار مصرف روزانه‌تون رو کاهش بدید تا به تعادل برسید. هیچ وقت ناگهان مصرف قهوه یا دیگر منابع کافئین رو قطع نکنید؛ چون ممکنه با عوارض ترک ناگهانی کافئین هم روبرو بشید.
12_ یوگا کار کنید
تو دوران افسردگی ممکنه احساساتی مثل درماندگی، ناامیدی و بی‌ارزشی هفته‌ها یا ماه‌ها دست از سرت برندارن. این حس‌های منفی چیزی بیشتر از یه ناراحتی ساده‌ان و می‌تونن زندگی رو به سمتی ببرن که احساس کنی همه چیز بهم ریخته س. توی این شرایط شاید حتی دلت نخواد از تختت هم بیرون بیای یا پرده رو کنار بزنی و نور رو ببینی. در این حالت دیگه افسردگی به عنوان یه بیماری روانی وارد عمل شده. در واقع افسردگی یه نوع اختلال خلقیه که زندگی روزمره‌تو تحت تأثیر قرار میده.
اعتقاد به یک نیروی بزرگ‌تر که از مشکلات بزرگ‌تره و در زمان‌های سخت کنار شماست بهتون آرامش میده. یکی از بهترین راه‌ها برای درمان افسردگی بدون دارو تمرین‌های شکرگزاریه که به خیلی از افراد کمک کرده. مدیتیشن هم یکی از تمرین‌های کلیدی مرتبط با معنویته. با مدیتیشن می‌تونید آرامش پیدا کنید، افکارتون رو مدیریت کنید و احساساتتون رو بشناسید.
13_ مدیتیشن کنید
افسردگی با علائمی مثل بی‌حوصلگی، کاهش اشتها و مشکلات خواب همراهه؛ برای همین اگر این حس‌ها رو تجربه می‌کنی، بهتره یه روانشناس رو ببینی. روانشناس با پرسش‌نامه‌ها و بررسی علائم و شرایط محیطی یا شیمیایی بدن بهت کمک می‌کنه بفهمی دلیل این حال و هوات چیه. اگه لازم باشه، ممکنه برای مصاحبه بالینی یا دارودرمانی تو رو به روانپزشک معرفی کنه.
مدیتیشن یکی از مؤثرترین روش‌ها برای غلبه بر افسردگی بدون دارو به حساب میاد. پس وقتش رسیده که از این روش‌ها استفاده کنید. مدیتیشن انواع و روش‌های زیادی داره و استادای زیادی تو این زمینه فعالیت می‌کنن؛ اما یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین روش‌ها رو بهتون معرفی می‌کنم که فقط چند دقیقه وقت می‌گیره و می‌تونید در هر شرایطی انجامش بدید.
چه جوری مدیتیشن کنیم؟
یک مکان آرام پیدا کنید؛ جایی که ساکت و بی‌سر و صدا باشه و بتونید تمرکز کنید و در وضعیت راحتی قرار بگیرید؛ می‌تونید بنشینید یا دراز بکشید. چشمانتون رو ببندید. این کار بهتون کمک می‌کنه تا حواس پرتی‌های بیرونی رو کمتر حس کنید. عمیق نفس بکشید و فقط روی نفس کشیدنتون تمرکز کنید. انگار تنفس تنها کاریه که در این لحظه باید انجام بدید.
تصور کنید یک خط اسکن وجود داره. این خط از بالای سرتون به سمت پاها حرکت می‌کنه. با این خط همراه بشید و روی تک تک اعضای بدنتون تمرکز کنید. سعی کنید هر گونه تنش یا استرس رو از بدنتون خارج کنید. بدنتون رو رها کنید و حس کنید که بدنتون سبک میشه و همه تنش‌ها رو از خودتون دور می‌کنید. وقتی حواستون پرت شد، برگردید به تنفس. هر وقت افکار مختلف به سرتون زد، دوباره روی تنفس‌تون تمرکز کنید و مسیر هوا رو در هر دم و بازدم دنبال کنید.
زمان مدیتیشن به خودتون بستگی داره. بعضی‌ها با دو دقیقه تمرکز و تنفس آگاهانه می‌تونن اضطرابشون رو کنترل کنن؛ ولی بعضی دیگه ممکنه به ۱۵ تا ۲۰ دقیقه نیاز داشته باشن. پس با این روش شروع کنید و ببینید کدوم زمان برای شما مناسب‌تره.
14_ طبیعت‌گردی کنید
دوستی با طبیعت میتونه تأثیر فوق العاده‌ای در درمان افسردگی بدون دارو داشته باشه. می‌تونید افکار و احساسات منفی و اضطراب‌تون رو با آرامش و سکوت طبیعت عوض کنید. البته با مشغله‌های زندگی امروز خیلی‌ها وقت کافی برای قدم زدن در طبیعت ندارند. ولی می‌تونید طبیعت رو به خونه‌تون بیارید.
تحقیقات نشون میده افرادی که در خونه یا محل کارشون گیاهان سبز دارن استرس کمتری تجربه می‌کنن و تمرکز بیشتری دارن. حتی افسردگی و اضطرابشون هم کاهش پیدا می‌کنه. نکته جالب اینه که انتخاب نوع گیاه هم خیلی مهمه. مثلاً بوی اسطو خودوس یکی از آرامش بخش‌ترین رایحه‌هاست و به همین خاطر یکی از بهترین گیاهان برای افرادی که افسردگی دارن محسوب میشه.
15_ به آهنگ‌های شاد و انرژی‌زا گوش بدید
تحقیقات و تجربیات ثابت کرده که موسیقی تأثیر مستقیمی روی احساسات ما داره. وقتی افسرده‌اید، ممکنه بخواهید به آهنگ‌های ملایم و غمگین گوش بدید و باهاشون همدردی کنید؛ اما برای درمان افسردگی بدون دارو باید از چیزهایی که احساسات منفی‌تون رو تحریک می‌کنه دوری کنید. پس بهتره با وسوسه گوش دادن به آهنگ‌های غمگین مقابله کنید و به سمت آهنگ‌های شاد و انرژی‌زا برید که احساسات مثبت رو در شما بیدار می‌کنه و روحیه‌تون رو بهتر می‌کنه. می تونید با این آهنگ‌ها برقصید یا حتی فقط لب خوانی کنید تا بدنتون هم از رخوت دربیاد.
16_ برقصید
افسردگی میتونه شما رو گوشه‌گیر و تنها بکنه؛ به طوری که اصلاً دلتون نخواد از جاتون تکون بخورید. ممکنه ورزش کردن هم براتون زیادی کسل کننده باشه. وقتی این جوری هستید، سعی کنید برقصید و با هر آهنگ بدن خودتون به اون ریتم حرکت بدین. شما حتی می تونید یه کلاس رقص هم ثبت نام کنید که اونجا با مربی و افراد دیگه ای برقصید و حتی شاید باب آشنایی با آدم‌های دیگه ای هم باز بشه. رقص باعث ترشح هورمون‌های مربوط به شادی میشه و شما بعد از اون احساس بهتری دارین و بیشتر ممکنه که دوباره این کار رو تکرار کنید.
آیا درمان افسردگی بدون دارو کاملاً ممکن است؟
افسردگی یه بیماریه که میتونه در سطوح مختلف ظاهر بشه. اگر از همون اولی که علائم افسردگی رو دیدید برای درمانش اقدام نکنید، وضعیت شما به مرور زمان وخیم‌تر میشه. این تشدید افسردگی ممکنه باعث بروز اختلالات و مشکلات روانی دیگه هم بشه. برای افسردگی شدید، درمان بدون دارو معمولاً جواب نمی‌ده و ممکنه به روش‌های دیگه‌ای مثل درمان با شوک الکتریکی یا تحریک مغزی نیاز داشته باشید.
اما اگر به افسردگی خفیف مبتلا هستید یا تازه با علائمش روبه‌رو شدید، درمان بدون دارو کاملاً ممکنه؛ با این حال توصیه می‌کنیم که حتی در این مرحله هم با یک روان شناس مشورت کنید تا از بدتر شدن اوضاع جلوگیری کنید. روان شناسان با توجه به شرایط شما روش‌های درمانی مناسبی رو پیشنهاد میدن و فقط به تجویز دارو فکر نمی‌کنن. اون‌ها بر اساس تشخیص خودشون، بهترین راهکارها رو برای شما در نظر می‌گیرن.
سخن پایانی
بعضی‌ها به درمان‌های بدون دارو توجهی نمی‌کنن و فکر می‌کنن که توصیه‌هایی مثل تغذیه سالم، داشتن هدف، ورزش و غیره فقط کلیشه‌ای هستن و هیچ تأثیری ندارن؛ اما نکته‌ای که باید بهش توجه کنید اینه که روش‌های درمان بدون دارو تأثیرات بلند مدتی دارن. با تکرار این عادات و پایبندی به کارهایی که در درمان افسردگی بدون دارو مؤثرند بعد از مدتی اثرشون رو خواهید دید و کم‌کم می‌تونید به زندگی عادی و معمولی‌تون برگردید. جهت اطلاعات بیشتر به سایت رفلکسولوژی مراجعه کنید.