بسیاری از خانم های جوان در مورد علائم ناباروری اطلاعات کامل ندارند و یا با مشاهده برخی از علائم عادی دچار ترس و استرس خواهند شد. شاید پریودی نامنظم و یا رشد موهای زائد در شرایط خاص، نشانه ای از ناباروری باشند؛ اما به صورت کامل نمی توان گفت که بر روی بارداری تاثیر می گذارند. در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا از علائم ناباروری بیش تر بدانیم.
نابارور به کسی گفته می شود که به مدت 1سال رابطه جنسی داشته باشد؛ اما باردار نشود.
در واقع علامت اصلی ناباروری همان باردار نشدن است و ممکن است شما علاوه بر این علامت هیچ گونه نشانه یا علائم دیگری را مشاهده نکنید.
علائم ناباروری ثابت نیستند و با توجه به شرایط پزشکی متفاوت خواهند شد.
در زنان، تغییر در دوره قاعدگی و تخمک گذاری می تواند نشانه ای از یک بیماری باشد که با ناباروری فرد نیز ارتباط داشته باشد. علائم آن می تواند شامل موارد زیر باشد:
پریودی های غیر طبیعی که شامل خونریزی های شدید و یا خفیف تر از حالت معمولی می شود.
دوره های قاعدگی نامنظم. تعداد روز های هر دوره با هم متفاوت است.
عدم قاعدگی. شما به طور کلی پریود نمی شوید و یا اینکه پریود شدن شما به طورت ناگهانی متوقف می شود.
قاعدگی دردناک. ممکن است شما در هنگام قاعدگی در پشت، لگن و شکم خود احساس درد داشته باشید.
در برخی موارد ناباروری زنان به یک مشکل هورمونی مربوط می شود. در این مورد علائم می توانند شامل موارد زیر باشند:
مشکلات پوستی از جمله آکنه
تغییر در توانایی و یا میل جنسی
رشد موهای تیره پشت لب ها، قفسه سینه و چانه
ریزش مو و یا نازک شدن آنها
افزایش وزن
ترشحات شیری رنگ از نوک پستان ها بدون اینکه شما در مرحله شیردهی باشید.
درد در هنگام رابطه جنسی
زمان مراجعه به پزشک پس از مشاهده علائم ناباروری
در افراد زیر 35 سال، اگر پس از 1 سال رابطه بارداری وجود نداشته باشد، باید مراجعه نمایند و در زنان بالای 35 سال، اگر بعد از 6 ماه تلاش باردار نشوند، بایستی به پزشک مراجعه کنند.
آزمایش خون، ادرار و تصویربرداری می تواند برای تشخیص علت ناباروری شما به پزشک کمک کند.
در مردان آزمایش اسپرم به عمل می آید که در آن تعداد اسپرم ها و سلامت آنها مورد بررسی قرار می گیرد.
ممکن است پزشک شما را به یک متخصص غدد تناسلی ارجاع دهد. متخصص غدد تناسلی در ابتدا سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و همچنین علائم ناباروری شما خواهد پرسید.
تمام داروهایی که مصرف می کنید از جمله داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده است، ویتامین ها، مواد معدنی و مکمل ها و همچنین هر نوع داروی بدون نسخه دیگری که مصرف می کنید.
هر چند وقت یک بار برای باردار شدن تلاش می کنید؟ چه مدت است برای بارداری اقدام کرده اید؟ آخرین باری که اقدام کرده اید کی بوده است؟
تغییرات و علائمی که در بدن شما رخ داده است و شما متوجه آنها شده اید.
سابقه هر گونه عمل جراحی و یا اقدامات درمانی، به ویژه اگر به سیستم تناسلی شما مربوط می شود.
سابقه شیمی درمانی و یا رادیودرمانی
میزان مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر (در صورت مصرف)
هر گونه سابقه بیماری های مقاربتی
هر گونه اختلال ژنتیکی یا بیماری مزمن مانند دیابت و یا بیماری های تیروئید در خود شما و یا خانواده تان
حدود10 درصد از زوجین که در سنین باروری هستند در آمریکا دچار مشکل نازایی هستند،
حدود30 در صد مشکلات به زنان و 30درصد به مردان و مابقی یا علل ناشناخته اند ویا این که فاکتور های متعددی هر دو زوج را درگیر کرده اند.
اگر شما برای بیشتر از یک سال مقاربت منظم و بدون پیشگیری داشته اید وهنوز باردار نشده اید .
(یا به مدت شش ماه اگر بیشتر از 35سال دارید)باید به پزشک مراجعه کنید.اگر از بابت درمان نازایی نگران هستید، باید به شما بگوییم که نزدیک به 90 درصد از زوجین پس از مراجعه می توانند مشکل عدم بارداری خود را حل نمایند؛ اما باز هم این موضوع متغیر خواهد بود.
آندومتریوزیز
آندومتریوزیز به شرایطی اطلاق می شود که در آن بافت پوشاننده مخاط رحم(بافت اندومتریال)در بیرون از حفره رحمی ومعمولا در حفره شکمی لگنی رشد می کند
علائم احتمالی : بعضی زنان بدون علامتند در حالی که دیگران دچار درد موقع عادت ماهیانه یا درد حین نزدیکی یا دردهای مبهم لگنی هستند .
درمانهای امکانپذیر: داروهای باروری بالقاح مصنوعی ،عمل جراحی برای برداشتن بافت غیر نرمال یا باز کردن لوله ها،روشهای کمکی تولید مثل یا فرزند خواندگی
میزان موفقیت :زمانی که داروهای محرک تخمک گذاری با لقاح مصنوعی همراه می شوند ،درصد موفقیت بین 8تا 17درصد است.
بعد از عمل جراحی میزان باردار شدن—به طور طبیعییا همراه با درمان—- 20و50 درصد است و 20و30 درصد باروری همراه با تکنیک های کمکی تولید مثلی است.
مشکلات تخمک گذاری
مشکل تخمک گذاری به شرایطی (معمولا هورمونال)اطلاق می شود که مانع از آزاد شدن تخمک بالغ توسط تخمدانهای شما می شود.
علائم احتمالی : فقدان یا وجود عادات ماهیانه نامنظم و خونریزی های ماهیانه کم یا زیاد
درمانهای امکان پذیر: داروهای باروری و لقاح آزمایشگاهی
درصد موفقیت : حدود70تا90 درصد از زنان تخمک گذاری می کنند واز این تعداد 20تا60 درصد حامله می شوند.
تخمک باکیفیت پایین :اگر تخمک های شما آسیب دیده اند یا ناهنجاری های کرموزومی دارند،حاملگی در شما ادامه پیدا نمی کند.کیفیت تخمک در شما با افزایش سن کاهش مییابد
علائم احتمالی :ندارد
درمانهای امکانپذیر: لقاح آزمایشگاهی با استفاده از تخمک یا جنین اهدایی یا فرزند خواندگی
میزان موفقیت : در زوجینی که تحت درمان با لقاح آزمایشگاهی باتخمک اهدایی قرار دارند–30 تا 50درصد شانس بچه دار شدن در هر دوره لقاح آزمایشگاهی وجود دارد
تخمدان پلی کیستیک
تخمدان پلی کیستیک شرایطی را فراهم می کند که فولیکولهای کوچک موجود در تخمدانها نمی توانند به فولیکولهای بالغ تبدیل شوند و با عدم تعادل هورمونی والگوهای غیر قابل پیشگویی تخمک گذاری مشخص می شود.
علائم احتمالی :پریود های نامنظم ،رشد موهای زائدوآکنه وچاقی
درمانهای امکانپذیر: اصلاح روش زندگی (رژیم غذایی و ورزش ) یا داروهای باروری ولقاح آزمایشگاهی .در یک روش درمانی جدید از یک داروی دیابت به نام متفورمین استفاده می شود که می تواندبه تخمک گذاری منظم کمک کند.
میزان موفقیت : تعداد زیادی از بیماران با وزن بالا وقتی 5تا 10درصد از وزن بدن خود را از دست می دهند شروع به تخمک گذاری منظم می کنند.حدود 70تا 90درصد زنانی که داروهای باروری استفاده می کنند تخمک گذاری می کنند واز این تعداد 20تا 60درصد باردار می شوند.متاسفانه یک پنجم این بارداری ها سقط می شوند.مصرف داروهای باروری همچنین با خطر بالای چند قلویی همراه است.
لوله های رحمی مسدود شده
لوله های رحمی آسیب دیده یا مسدود شده ،از رسیدن اسپرم به تخمک و یا از رسیدن تخمک بارور شده به داخل حفره رحمی جلوگیری می کنند.علل مهم انسداد لوله های رحمی شامل بیماری های التهابی لگن ،بیماری های انتقال یابنده از طریق روابط جنسی نظیر کلامیدیا و اعمال جراحی عقیم کننده قبلی می باشند.
علائم احتمالی : ندارد
درمانهای امکانپذیر: جراحی به منظور باز کردن لوله های رحمی،یا لقاح آزمایشگاهی اگر عمل جراحی موفقیت آمیز نباشد ویا لوله ها آنقدر آسیب دیده اند که قابل ترمیم نیستند.
میزان موفقیت : میزان باروری خیلی متغیر است ،از 20تا 60درصد،ووابسته به مکان وشدت انسداد ومیزان بافت اسکاری است که بعد از عمل جراحی ایجاد می شود.زوجینی که لقاح آزمایشگاهی انجام می دهند در هر دوره لقاح آزمایشگاهی 20تا40درصد شانس باروری دارند.
حساسیت به اسپرم
در کمتر از2درصد زنان آلرژی به اسپرم وجود دارد ،دراین صورت بدن آنتی بادی تولید می کند که اسپرم را می کشد
علائم احتمالی :ندارد
درمانهای امکانپذیر: لقاح مصنوعی یا تکنیک های کمکی تولید مثلی
میزان موفقیت :حدود 20تا40 درصد از زوجین درهر دوره لقاح آزمایشگاهی بارور می شوند
پزشکتان ممکن است اگر هیچ توضیح واضحی برای نازایی شما وجود نداشته باشد (نتایج تمام آزمایشات نرمال است ) تشخیص نازایی با علت ناشناخته بدهد
بعضی از متخصصین گمان می کنند که مشکلات وزنی ( وزن بیش از حد بالا یا پایین باشد) ورزشهای شدید و هر سم محیطی ممکن است در این مشکل سهیم باشد اما تا کنون هیچ رابطه مستقیمی بین باروری و این مشکلات احتمالی تشخیص داده نشده است
علائم احتمالی : ندارد
درمانهای امکانپذیر : داروهای باروری همراه با لقاح مصنوعی یا تکنیک های کمکی تولید مثلی نظیر لقاح آزمایشگاهی
میزان موفقیت : زمانی که داروهای محرک تخمک گذاری همراه با لقاح مصنوعی می شوند،میزان موفقیت بین 8و 17درصد است.پس از این که سه سال از زمان نازایی گذشت شانس این که یک زوج بارور شوند به حدود 20تا 25درصد درهر سال کاهش مییابد
زمانی گفته می شود مشکلات ترکیبی باروری وجود دارد که هر دو زن وشوهر مشکل نازایی دارند یا این که که از زن و شوهر مشکلات متعددی دارد
علائم احتمالی : علائم متغیرند و وابسته به مشکلات نازایی هستند
درمانهای امکانپذیر: درمانها متغیرند و وابسته به مشکلات نازایی هستند
درصد موفقیت: درصد ها متغیرند وبستگی به مشکلات نازایی دارند
سلامت -در علم پزشكي يكي از مسائلي كه براي پزشكان اهميت دارد، ميزان شيوع يك بيماري است. يعني اينكه در يك جامعه مثلا از هر صد نفر چند نفر به يك بيماري مبتلا هستند؟ اما براي مردم چه اهميتي ميتواند داشته باشد كه يك بيماري چقدر شايع است؟
مسلما آن اندازه كه براي پزشكان و مسوولان، شيوع يك بيماري مهم است، براي بيماران مهم نيست. در مورد بعضي بيماريها ميتواند هشداري براي مردم باشد. مثلا بيماري عفوني خاصي خيلي شايع شده، پس مردم بايد راههايي را بياموزند كه به آن بيماري مبتلا نشوند. اما در مورد شيوع نازايي چه ميتوان گفت؟
شايد بيش از هزارها بار از راديو و تلويزيون شنيده ايد كه 15 درصد مردم، مشكل نازايي دارند. در اينجا دو سوال مهم براي فردي كه مشكل نازايي دارد، مطرح ميشود.
در برخی از منایع دیده می شود که آمار نازایی 15 درصد، عنوان شده است؛ اما باید به شما بگوییم که این آمار از کتاب های خارجی استخراج شده و ما از این موضوع اطلاعات دقیقی نداریم. برای به دست آوردن آمار نازایی در ایران به اطلاعات بسیار دقیقی نیاز داریم و این کار چندان ساده نیست.
اشكال اين نوع آمار در اين است كه معلوم است تعداد بيماران نازا در تهران، بيشتر است،
زيرا مراكز نازايي در تهران بيشتر است و بيماران از اقصی نقاط کشور بيشتر به تهران مي آيند. به همين ترتيب در زنجان هم كمتر است چون از آنجا براي درمان به مکان های دیگر می روند.. در ضمن، بسياري از زوجها هستند كه مشكل نازايي دارند و اصلا به جايي مراجعه نميكنند.
مثلا يك فرزند دارند و بعد مشكلي پيدا شده ديگر بچه دار نميشوند اما به دنبال درمان آن نيستند. اتفاقا اين موارد، كم هم نيست. بنابراين براي اينكه بتوان فهميد چه ميزان مشكل نازايي وجود دارد، بايد مثلا شهر را به پنج قسمت شمال و جنوب و شرق و غرب و مركز تقسيم كرد و گروه زيادي بروند به خانه هاي مردم و سوال كنند كه آيا ميخواهند بچه دار شوند و نميشوند؟
به اين ترتيب شايد بشود آمار نسبتا دقيقي به دست آورد. اما اگر اين آمار را به دست آوريم و به رقم مثلا 20 درصد رسيديم چه خواهيم كرد؟ خيلي كارها ميتوان كرد. زيرا وقتي 20 درصد مردم نازايي داشته باشند بايد چند برابر مراكز فعلي، مركز نازايي داشت تا بتوان به اين 20 درصد كه جمعيت بسيار زيادي هستند، كمك كرد. ميزان داروهاي مورد نياز را ميتوان حساب كرد و خيلي كارهاي ديگر.
اما دانستن اين 20 درصد براي مردم چه فايدهاي دارد؟ می توان حدس زد براي آنها كه مشكل نازايي دارند اين آمار نشان ميدهد كه شما تنها نيستيد. جمعيت زيادي مشكل شما را دارند و فكر نكنيد كه شما خيلي بدشانس هستيد كه در بين هزاران هزار نفر، اين مشكل را پيدا كرده ايد و از طرف ديگر به علت شيوع بالاي اين مشكل، بسیاری به فكر شما هستند و حتما روز به روز راههاي بهتري براي حل مشكلتان، پيدا خواهد شد.
قطعا نمی توان برای این موضوع یک راه حل قطعی ارائه داد. به طور مثال دلیل افزایش نازایی در چند سال اخیر افزایش سن ازدواج زنان و مردان عنوان شده است، اما آیا به راحتی می توان گفت که با زود ازدواج کردن مشکل نازایی حل خواهد شد. برای این مشکل می توان راه حل های دیگری را نیز پیدا کرد؛ که با توجه به شرایط هر کشور متفاوت خواهد بود؛ به طور مثال در خارج از کشور بيماريهاي عفوني لگن، در خانمها، قبل از ازدواج، زياد است. خوشبختانه در ايران، به آن اندازه نيست. اين بيماري موجب چسبندگي اعضاي لگن و متعاقب آن، نازايي ميشود.
انجام ندادن اعمال جراحي غيرضروري در لگن در خانمهايي كه بچهدار نشدهاند، ميتواند يك روش پيشگيري باشد. زيرا اين اعمال بهويژه اگر جراح با موضوع چسبندگي بهخوبي آشنا نباشد بالقوه ميتواند موجب چسبندگي لگن و مشكلات نازايي شود.
اما امروزه، راههاي بسياري براي جلوگيري از چسبندگي پيدا شده كه بسيار موثرند و اينطور نيست كه اگر مثلا فيبرومي در يك خانم جوان عمل شد، ديگر نازا شود.
طرح مكرر اين موضوع، چنان خانمهاي جوان را در ايران، ترسانده است كه حتي گاه در موارد ضروري هم، تن به عمل جراحي نميدهند و خود را در برابر مشكل بزرگتري قرار ميدهند. شكي نيست كه هر روش درماني مزايايي دارد و امكان دارد معايبي هم داشته باشد.
اين دو را بايد در دو كفه ترازو سنجيد. فقط نبايد فراموش كرد كه علم پزشكي به سرعت در حال پيشرفت است، به خصوص علم نازايي و گاهي اوقات حرف شش ماه پيش، امروز اعتباري ندارد. علم بيماران نيز مانند علم پزشكان، بايد به روز باشد.
همه ما می دانیم که پيشگيري بهتر و ارزانتر از درمان است. آيا اين حرف در مورد نازايي صادق است؟ ميتوان گفت بله، اما احتمال آن كم است. مسلما مثل بيماري قلبي يا عفوني نميتوان بطور چشمگيري از نازايي پيشگيري كرد. مثلا در مورد بيماري قلبي ميدانيم چاقي، سيگار گشيدن، نداشتن تحرك، رژيم غذايي نامناسب بسيار موثرند.
خوشبختانه همه اين موارد قابل پيشگيري هستند. سيگار را ميتوان ترك كرد، ميتوان بهطور منظم ورزش كرد، غذاهاي نامناسب نخورد و…