روش‌های درمان سردرد کلاستر ( خوشه‌ای ) چیست؟
درمان‌های سردرد کلاستر را معمولا در سه گروه طبقه بندی و بحث می‌کنیم:
درمان‌های حاد، بینابینی و پیشگیرانه.
استنشاق اکسیژن صد درصد با جریان بالا توسط ماسک‌های نام بوتیبل برای مدت حدود پانزده دقیقه درمان خط اول کنترل حمله حاد سردرد کلاستر می‌باشد. اگه اکسیژن در دسترس نباشه تریپتان‌های سریع الاثر گزینه انتخابی بعدی هستند.
سوماتریپتان تزریقی به خاطر سرعت اثر بخشی که داره معمولا انتخاب اول از بین تریپتان‌ها است اگر چه فرمولاسیون اینترانازال هم انتخاب دیگه‌ای میتونه باشه. در افرادی که طول مدت حمله درد اون‌ها طولانی هست ممکنه از مصرف تریپتان‌های خوراکی هم سود ببرند اما معمولا چون شروع اثر سریع‌تری مد نظر هست درمان‌های خوراکی نسبت به فرمولاسیون تزریقی و اینترانازال در ردیف‌های انتخابی بعدتر قرار می‌گیرند.
تحریک غیر تهاجمی عصب واگ انتخاب درمانی دیگه‌ای برای درد حاد در سردرد کلاستر اپیزودیک هست. فرمولاسیون‌های اینترانازال لیدوکائین ارگوتامین و دی هیدرو ارگوتامین هم انتخاب‌های دیگه‌ای برای درمان حاد درد می‌باشند. درمان‌های بینابینی برای این استفاده می‌شن که فرکانس حملات سردرد کلاستر رو کاهش بدن تا زمانی که درمان‌های پیشگیرانه بتونند اثر بخشی داشته باشند.
یک درمان یک تا دو هفته‌ای از کورتیکو استروئید معمولا اثربخشی خوبی برای کاهش فرکانس دردها داره، اگر چه تزریق کورتیکو استروئید همراه با یک انارجزیک مثل بوپیواکائین در ناحیه گریت اکسیپیتال نرو که میتونه یک تا دو طرفه انجام بشه گزینه انتخابی دیگه‌ای است ضمن این که تزریق موضعی کورتیکو استروئید عوارض جانبی کمتری نسبت به مصرف سیستمیک اون داره.
درمان‌های پیشگیرانه در سردرد کلاستر اپیزودیک فقط در طول دوره درد استفاده می‌شن و در بعد از پایان دوره درد تدریجا قطع می‌شن. وراپامیل یک بلوک کننده کانال کلسیمی محسوب میشه به عنوان درمان خط اول پیشگیری از سردرد کلاستر مورد استفاده قرار می‌گیره و شواهد و مدارک نشون می‌دن که اغلب بیماران به درمان با وراپامیل پاسخ می‌دن مانیتورینگ قلبی حین درمان با وراپامیل برای بررسی بروز هر نوع تاخیر هدایتی قلبی و یا بلوک قلبی لازم و ضروری هست.
اگر چه لیتیوم هم ممکنه به اندازه وراپامیل در پیشگیری از دردهای کلاستر موثر باشه اما به خاطر شروع اثر با تاخیری که داره و به خاطر عوارض جانبی بیش‌تری که داره درمان خط دوم یا سوم محسوب میشه. درمان‌های جدیدتر پیشگیرانه برای سردرد کلاستر اپیزودیک تحریک غیر تهاجمی عصب واگ و داروی گالکانه زوما که یک مولکول نان انتی بادی علیه مولکول CGRP هست، می‌باشند.
درمان‌های دیگه‌ای هم به عنوان پیشگیرانه برای سردرد کلاستر استفاده می‌شن که البته شواهد و مستندات منتشر شده کمتری برای اون‌ها وجود داره. داروهایی مثل: ملاتونین، توپیرامات، والپروئیک اسید، بکلوفن، متیسرژیک. نورومولازیاسون تهاجمی درمانی هست که فقط در موارد مقاوم به درمان باید مد نظر و مورد استفاده قرار بگیره.
درباره جدیدترین روش درمان میگرن چیزی می‌دانید؟
چطور سردرد کلاستر رو تشخیص بدهیم؟
مثل همه سندروم‌های سردرد اولیه تشخیص سردرد کلاستر به صورت بالینی و بر اساس شرح حال بیمار و طبق ویرایش سوم طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌های سردرد یا ICHT3 انجام می‌شود.
طبق معیار ICHT3 حداقل ۵ حمله لازم است که درد کاملا یک طرفه شدید یا بسیار شدید، اوربیتال، سوبرا اوربیتال یا تمپورال باشه و درد در صورت عدم درمان ۱۵ تا ۱۸۰ دقیقه طول بکشه.
ویژگی بارز سردردهای کلاستر ارتباط با علائم اوتونوم هست. طبق معیار ICHT3 حداقل یکی از موارد زیر در همون سمت درد باید وجود داشته باشد. احتقان و قرمزی ملتهمه، اشک‌ریزش، احتقان بینی، آبریزش بینی، … پلک، تعریق پیشانی و صورت، افتادگی پلک و …. بیماران مبتلا به سردرد کلاستر معمولا در طول حملات بی‌قرار یا آشفته هستند.
در موارد نادری که علائم اوتونوم وجود ندارد، وجود بی‌قراری یا آژیته بودن برای تشخیص کافی هست.
حملات ممکن هست از یک روز در میان تا ۸ بار در روز متغیر باشد. حملات به صورت مجموعه‌ای رخ می‌دهند که هفته‌ها یا ماه‌ها طول می‌کشند. به اصطلاح میگویند دوره‌های خوشه‌ای حملات که با دوره‌های بهبودی معمولا ماه‌ها یا سال‌ها از هم جدا می‌شوند.
سردرد کلاستر بسته به طول دوره حمله به زیرگروه‌هایی تقسیم می‌شود. تقریبا ۱۰ الی ۱۵ درصد بیماران سردرد کلاستر مزمن دارند بدون اینکه دوره‌های بهبودی داشته باشند یا دوره‌های بهبودی کمتر از ۳ ماه در سال طول می‌کشد.
۸۵ تا ۹۰ درصد بقیه سردردهای کلاستر اپیزودیک با دوره‌های بهبودی بیش از ۳ ماه در سال است.
مشاهده یک حمله یا عکس یا فیلمی از یک حمله که علائم اوتونوم را نشان می‌دهد به تشخیص می‌تواند کمک کند. بین حملات معاینات عصبی معمولا طبیعی هست. اگرچه برخی از بیماران ممکن هست سندروم هورنر جزئی داشته باشند.
تشخیص افتراقی‌های اصلی سردرد کلاستر پاروکسیسمال همکرانیا و علل ثانویه هستند.
پاروکسیسمال همکرانیا از نظر فنوتیپی شبیه به سردرد کلاستر هست. اما حملات کوتاه‌تر هستند و بین ۲ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشند. معمولا بیش از ۵ بار در روز رخ می‌دهند و به ایندومتاسین پاسخ بسیار خوبی می‌دهند.
در بیماران مبتلا به سردرد کلاستر احتمالی اگر حملات کمتر از ۳۰ دقیقه یا بیش از ۵ بار در روز رخ می‌دهند، باید ایندومتاسین آزمایشی در نظر گرفته بشود. به ندرت یک بیمار می‌تواند یک‌سندروم بالینی شبیه سردرد کلاستر اما به دلیل یک عامل ثانویه را نشان دهد.
این ممکن هست شامل تومور هیپوفیز، پاتولوژی سینوس ….، دای‌سکشن شریانی یا … باشد. MRI برای رد علل ثانویه در تمام بیمارانی که در اولین دسته حملات مراجعه میکنند، لازم است. برای کسانی که طی دسته حملات دوم یا بعدتر مراجعه میکنند یک علت ثانویه بسیار بعید است و البته خطر یافته‌های اتفاقی ناچیز نیست. اما انجام تصویربرداری منطقی هست. چون حملات شدید نانوان‌کننده اغلب نگرانی در مورد علل ثانویه را ایجاد میکند و تصویربرداری اغلب اطمینان‌بخش است.
همچنین بخوانید:
چگونه میگرن را تشخیص دهیم؟
میگرن، یک بیماری خیلی شایع و و ناتون کننده ست ولی هنوز افراد زیادی هستند که با میگرن زندگی میکنند و نه تشخیص داده شدند و نه تحت درمان هستند .
بهبود درمان میگرن با شناسایی علائم میگرن و بعدش تشخیص صحیح و دقیق شروع میشه .
میگرن بر اساس معیارهای کلینیکی که توسط دسته بندی بیماری های سردرد ارائه شده که الان نسخه سومش هست تشخیص داده میشه .
بنابراین مهمترین نکته انجام یک شرح حال گیری دقیق همچنین معاینه فیزیکی و عصبی برای رد یافته های غیرطبیعی و یا شواهد و نشانه های علل ثانویه سردرد مهم هستند .
معیار تشخیصی برای میگرن به این صورت است :
حملات تکرار شوند سردرد که حداقل2 تا از این 4 تا را داشته باشد :
1- یک طرفه باشه .
2- ضربان دار باشه
3- متوسط یا شدید باشه .
4- هنگام فعالیت های معمول تشدید بشه
و حداقل یکی از این دو تا را هم باید داشته باشه
1-تهوع و یا استفراغ
2-حساسیت به نور یا صدا
این برای میگرن بدون اورا بود . حدود 30 درصد از افرادی که با میگرن زندگی میکنند ممکن است اورا داشته باشند اورا یه علامت عصبی فوکال یا …. است که برگشت پذیره و 5 الی 60 دقیقه طول میکشه .
3 نوع علامت اورا وجود داره :
1 بینایی 2 حسی 3-گفتاری زبانی
علایم اورای بینایی بیشتر هستند و در 90 درصد افراد مبتلا به میگرن اورا ، این اور اتفاق می افتد. علائم اورا بیشتر به صورت جرقه های نورانی، خطوط زیکزاک یا نقاط تاریک بروز میکند همچنین باید حواسمون باشه کسایی که اورای حسی و یا زبانی گفتاری دارند اغلب اورای بینایی هم تجربه میکند ؛ این هم تشخیص میگرن با اورا بود .
دو تا تشخیص …. میگرن سردرد تنشی و سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو است.
از اشکالات شایع در تشخسص میگرن یکی اینه که این تصور غلط وجود داره که میگرن همیشه یکطرفست. در حالیکه بیشتر از 40 درصد از افراد مبتلا به میگرن درد دو طرفه دارند .همچنین این تصور غلط که میگرن کیفیت ضربان دار داره تعداد زیادی از افراد مبتلا به میگرن درد را به صورت یه نوار دو سر یا به صورت فشاری توصیف میکنند . یک سردر دوطرفه با کیفیت فشارید که شدتتش متوسط و یا شدید و با فعالیت بدنی مثل راه رفتن تشدید میشه میتونه معیارهای تشخیصی میگرن را کامل کنه .
حدود 2 درصد از جامعه میگرن مزمن دارند .
میگرن مزمن به این صورت تعریف میشه که 15 روز یا بیشتر از 15 روز در ماه سردرد دارند که حداقل 8 روزش معیارهای اورا را داره. برای اینکه تعداد سردرد در ماه را دقیق شمارش کنیم توضیه میکنم این دو تا سوال را بپرسیم:
1-چند روز در ماه سرددرد داری؟
2-چند روز در ماه اصلاً سردرد نداری ؟
این دو تا سوال کمک میکنه تمام روزهای مبتلا به سردرد را تعیین کنیم که برای تشخیص درست نیاز است .
چرا که بیماران اغلب به جای تمام روزهای با علائم میگرن فقط روزهای با علائم شدید و آزار دهندشون را محاسبه میکنند این کار تشخیص و درمان میگرن مزمن که شدیدترین و ناتوان کننده ترین فرم میگرن هستش را بهبود میبخشه.
یه مروری بکنیم ؛
1-تشخیص میگرن بر اساس شرح حال پزشکی انجام میشه و باید شامل طول سردردها، تعداد سرددرها ، ویژگی های درد، علائم همراه و نشانه احتمالی اورا باشه .
2- نباید دچار تصورات غلط در مورد میگرن بشیم و ما را به اشتباه بندازند ؛ یک درد دوطرفه با حالت فشاری که شدت متوسط تا شدید داره و با فعالیت بدنی تشدید میشه میتونه معیارهای تشخیصی میگرن را پر بکنه
3-در مورد تعداد روزهای با سردرد در ماه و همچنین بدون سردرد در ماه سوال بکنیم تا صحت تشخیص میگرن مزمن را افزایش بدهیم .